Ο νέος πρόεδρος της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών, Δρ. Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, λίγο μετά την εκλογή του, απαντά στα ερωτήματα του ant1live για την Ακαδημία. Μεταξύ άλλων περιγράφει γιατί είναι χρήσιμη η ύπαρξη της Ακαδημίας σε μια χώρα όπως η Κύπρος, τον ιδιαίτερο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει αλλά και όσα προγραμματίζονται από το νέο προεδρείο.
Παραδέχεται ότι ο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει τι είναι η Ακαδημία και ποιος ο ρόλο της και σημειώνει πως αναμένει ότι αυτό θα αλλάξει. Αναφέρεται στις παρεμβάσεις που ετοιμάζει η Ακαδημία μεταξύ των οποίων είναι και η ίδρυση επιτροπών με αξιόλογους επιστήμονες, λογοτέχνες και καλλιτέχνες που δεν είναι μέλη της Ακαδημίας αλλά και ένα διαφορετικό διεθνές συνέδριο για το περιβάλλον. Δεν παραλείπει να επισημάνει ότι για να επιτελέσει το έργο της η Ακαδημία χρειάζεται προσωπικό και αύξηση της χρηματοδότησής της.
-Κύριε Αιμιλιανίδη, μετά τα συγχαρητήρια για την εκλογή σας από την Ολομέλεια της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών στην πολύ τιμητική θέση του Προέδρου της Ακαδημίας, όπως και των άλλων δύο μελών του προεδρείου, πώς θα προχωρήσει η Ακαδημία στα επόμενα τριάμισι χρόνια της θητείας σας;
-Η Ακαδημία συμπλήρωσε φέτος τον Απρίλιο τα πέντε χρόνια της μεταβατικής περιόδου και ξεκινά η πλήρης περίοδος λειτουργίας της με πολλές προκλήσεις. Είστε καλεσμένος και εσείς, όπως και οι αναγνώστες σας, στις 15.5.2024 στις 19.00 στο Δημοτικό Θέατρο στην τελετή εγκατάστασης του Προέδρου και της πρώτης Συγκλήτου της Ακαδημίας, όπου θα γίνει λεπτομερής παρουσίαση των στόχων της Ακαδημίας για τα επόμενα χρόνια. Εντελώς ενδεικτικά αναφέρω πως θα προσπαθήσουμε συλλογικά να συμβάλουμε στην περαιτέρω υλοποίηση των σκοπών για τους οποίους ιδρύθηκε η Ακαδημία, μέσα από την εκλογή νέων μελών, την αναγνώριση και επιβράβευση της αριστείας, την υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων, την περαιτέρω συμμετοχή σε διεθνείς και ευρωπαϊκές ενώσεις Ακαδημιών και τη διάχυση των αποτελεσμάτων στην κυπριακή πολιτεία και κοινωνία, τις εκδόσεις, τα διεθνή συνέδρια και διαλέξεις κοκ.
-Πιστεύετε ότι ο πολύς κόσμος στην Κύπρο γνωρίζει τι είναι η Κυπριακή Ακαδημία Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών και ποιος είναι ο ρόλος της;
-Όχι, καθότι η Ακαδημία ιδρύθηκε μόλις τον Απρίλιο του 2019. Άλλες Ακαδημίες έχουν ιστορία δεκάδων ή και εκατοντάδων χρόνων. Πιστεύω όμως ότι σταδιακά η Ακαδημία θα καταστεί γνωστή στην κυπριακή κοινωνία μέσα από το έργο της και την παρουσία των μελών της. Αυτά τα πέντε χρόνια αντικειμενικά έγιναν πολλά, παρά τις δυσκολίες, χάρη στις προσπάθειες της Μεταβατικής Διοίκησης και της Ολομέλειας της Ακαδημίας. Η Ακαδημία εξέλεξε τα πρώτα της τακτικά μέλη μετά τα Ιδρυτικά, καθώς και τα πρώτα Εξωτερικά, Αντεπιστέλλοντα και Επίτιμα μέλη, έγινε μέλος σημαντικών διεθνών Ακαδημιών (EASAC, ALLEA, UAI), διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία τις πρώτες πανηγυρικές της συνεδρίες και απένειμε σημαντικά βραβεία, περιλαμβανομένου του Αριστείου της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε σημαντικές προσωπικότητες των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών, διοργάνωσε διαλέξεις, εξασφάλισε τις πρώτες σημαντικές ιδιωτικές δωρεές προς αυτή, περιλαμβανομένης της παραχώρησης του Ιδρύματος Νέμιτσα, και αρκετά άλλα που μπορείτε να δείτε στις Ετήσιες Εκθέσεις μας.
Σε μια χώρα επομένως στην οποία κυριαρχεί ο σκεπτικισμός και η απογοήτευση και που οι πολίτες αναζητούν αγωνιωδώς πρότυπα, ο ρόλος της Ακαδημίας είναι και χρήσιμος και αναγκαίος.
-Πόσο χρήσιμη θεωρείτε ότι είναι η ύπαρξη της Ακαδημίας σε μια χώρα όπως η Κύπρος;
-Η Ακαδημία μπορεί να ενεργεί συμβουλευτικά προς την πολιτεία παρέχοντας έγκυρη επιστημονική πληροφόρηση, να ενδυναμώνει τη συνεργασία μεταξύ των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων, να προβάλλει διεθνώς το έργο των Κυπρίων επιστημόνων, καλλιτεχνών και λογοτεχνών, και να συμβάλλει στην ανάπτυξη της έρευνας, καινοτομίας και πολιτισμού στην Κύπρο. Χαρακτηριστικά και για να μην αναφέρομαι μόνο στο μέλλον, όσοι είχαν ήδη την ευκαιρία να παρευρεθούν σε μια από τις πανηγυρικές συνεδρίες της Ακαδημίας, μας λένε συχνά πόσο εμπνεύστηκαν από τις αφηγήσεις και τις προσωπικές ιστορίες των βραβευθέντων. Σε μια χώρα επομένως στην οποία κυριαρχεί ο σκεπτικισμός και η απογοήτευση και που οι πολίτες αναζητούν αγωνιωδώς πρότυπα, ο ρόλος της Ακαδημίας είναι και χρήσιμος και αναγκαίος.
Τον Σεπτέμβριο διοργανώνουμε ένα σημαντικό διεθνές συνέδριο για την κλιματική αλλαγή στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, με τη συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων.
-Πώς πρακτικά μπορεί να συμβάλει η Ακαδημία στην ανάπτυξη ενός διαλόγου μεταξύ των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών στην Κύπρο;
-Στο εσωτερικό της Ακαδημίας ο διάλογος γίνεται μεταξύ των τριών Τάξεων της Ακαδημίας. Η πρώτη Τάξη καλύπτει τις θετικές επιστήμες, η δεύτερη τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τα γράμματα και τις τέχνες, και η τρίτη τις κοινωνικές επιστήμες. Σε διεθνές επίπεδο ο διάλογος διεξάγεται μέσα από τη συμμετοχή της Ακαδημίας στις διεθνείς ενώσεις Ακαδημιών και σε διεθνή συνέδρια. Θα σας δώσω όμως ένα απλό πρακτικό παράδειγμα: τον Σεπτέμβριο διοργανώνουμε ένα σημαντικό διεθνές συνέδριο για την κλιματική αλλαγή στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, με τη συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων. Η Ακαδημία πρόσθεσε στο συνέδριο αυτό θεματικές που δεν συνηθίζονται σε παρόμοια συνέδρια, όπως για τις ηθικές/φιλοσοφικές, κοινωνικές, οικονομικές και νομικές διαστάσεις της κλιματικής αλλαγής. Αυτό είναι ένα απτό παράδειγμα με τον οποίο μπορούμε να επιτύχουμε στην πράξη τον ουσιαστικό διάλογο μεταξύ των επιστημών.
-Πώς κρίνετε την ανάπτυξη των επιστημών αλλά και των γραμμάτων και των τεχνών στην Κύπρο; Πώς η Ακαδημία μπορεί να την ενισχύσει;
-Η Κύπρος είναι ένα μικρό κράτος σε γεωγραφική θέση αρκετά απομακρυσμένη από το σύγχρονο κέντρο των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών. Τα πανεπιστήμια της έχουν μόλις μερικές δεκαετίες ζωής. Και όμως, υπάρχουν πολλοί κορυφαίοι Κύπριοι επιστήμονες και πανεπιστημιακοί που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Υπάρχουν επίσης σημαντικοί Κύπριοι ποιητές και καλλιτέχνες. Η Ακαδημία μπορεί να συμβάλει ακόμα περισσότερο στην ανάπτυξη μέσα από τον ηγετικό και συντονιστικό ρόλο που έχει. Επιπρόσθετα προς όσα ήδη σας ανέφερα, προσθέτω ενδεικτικά πως προς τον σκοπό αυτό σκοπεύουμε, μεταξύ άλλων, να ιδρύσουμε επιτροπές της Ακαδημίας με συμμετοχή και αξιόλογων επιστημόνων, λογοτεχνών και καλλιτεχνών που δεν είναι μέλη της Ακαδημίας, είτε από την Κύπρο, είτε διεθνώς.
Σκοπεύουμε, μεταξύ άλλων, να ιδρύσουμε επιτροπές της Ακαδημίας με συμμετοχή και αξιόλογων επιστημόνων, λογοτεχνών και καλλιτεχνών που δεν είναι μέλη της Ακαδημίας, είτε από την Κύπρο, είτε διεθνώς.
-Θα προωθήσετε κάποιες συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, θα δούμε παρεμβάσεις της Ακαδημίας στην κυπριακή κοινωνία ευρύτερα και ειδικά στους τομείς των επιστημών, των γραμμάτων, των τεχνών;
-Ήδη ξεκίνησαν να προωθούνται πρωτοβουλίες. Αναφέρω, εντελώς ενδεικτικά, πως πριν από μερικούς μήνες η Ακαδημία διοργάνωσε παρουσίαση των προκαταρκτικών ευρημάτων της έρευνας που διεξάγεται με την εποπτεία μέλους της για δημιουργία λεξικού Κυπρίων συνθετών, στην παρουσία πλήθους κοινού που ευχαρίστησε την Ακαδημία για την καθοριστική αυτή συμβολή της. Άλλη πρωτοβουλία υπήρξε η συνεργασία με την Επιτροπή Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών και η προώθηση κοινών δράσεων στο πεδίο της ενέργειας, οι οποίες επίσης παρουσιάστηκαν στη Λευκωσία στην παρουσία του αρμόδιου Υπουργού. Διοργανώθηκε ημερίδα για την ιστορική εξέλιξη των κυπριακών πόλεων. Σας ανέφερα πιο πάνω για το διεθνές συνέδριο στο πεδίο της κλιματικής αλλαγής που θα διεξαχθεί σε μερικούς μήνες. Υπάρχουν πολλές άλλες πρωτοβουλίες, τις οποίες θα ανακοινώνουμε τακτικά και με τις οποίες ελπίζουμε να έχουμε ουσιαστική παρέμβαση στην κυπριακή κοινωνία.
-Αγκαλιάζει η Ακαδημία το σύνολο των επιστημόνων, των καλλιτεχνών και των λογίων του τόπου; Εμπνέεται από το έργο τους; Τους εμπνέει με τις δικές της πρωτοβουλίες;
-Τα μέλη της Ακαδημίας είναι Κύπριοι, κάτοικοι Κύπρου και προέρχονται από τον κλάδο των επιστημόνων, λογοτεχνών και καλλιτεχνών. Η Ακαδημία, όπως όλες οι εθνικές Ακαδημίες του κόσμου, είναι ανεξάρτητος οργανισμός που λειτουργεί με κριτήρια αριστείας και εκλέγει η ίδια τα μέλη της, και εκλέγει ένα διακεκριμένο εκπρόσωπο από κάθε πεδίο, και για αυτό έχει σήμερα ένα ποιητή, ένα αρχαιολόγο, ένα φυσικό, ένα οικονομολόγο, ένα ψυχολόγο, ένα ιατρό κοκ. Τα μέλη της Ακαδημίας επομένως είναι άνθρωποι με μακρά διαδρομή και δραστηριοποίηση στην Κύπρο και αναγνωρισμένο έργο, που γνωρίζουν καλά το έργο των συναδέλφων τους, εμπνέονται από αυτούς και ταυτόχρονα τους εμπνέουν. Ο στόχος είναι, μέσα από τη συλλογική εργασία, να εμπνεύσουμε και ως θεσμός, κάτι που οπωσδήποτε απαιτεί χρόνο και προσπάθεια.
Η Ακαδημία χρειάζεται προσωπικό, υποδομές και χρηματοδότηση. Θα πρέπει τα επόμενα χρόνια ο προϋπολογισμός της να καταστεί αναπτυξιακός και να αυξηθεί σημαντικά για να μπορέσει να υλοποιήσει τους στόχους και την αποστολή της.
-Βρίσκεστε σε επικοινωνία με Κύπριους των επιστημών και του πνεύματος που διαπρέπουν στο εξωτερικό, έχει καταρτιστεί κάποιο μητρώο ή καταγραφή της δράσης τους;
-Δεν είναι αποστολή της Ακαδημίας να καταρτίσει μητρώο ή καταγραφή της δράσης των Κυπρίων που βρίσκονται στο εξωτερικό, αλλά βεβαίως και είμαστε σε επικοινωνία με Κυπρίους που ζουν στο εξωτερικό και διαπρέπουν στους τομείς τους. Άλλωστε έχουμε ήδη εκλέξει ορισμένους από αυτούς ως εξωτερικά ή αντεπιστέλλοντα μέλη ή τους έχουμε βραβεύσει με το Αριστείο της Κυπριακής Δημοκρατίας ή άλλα βραβεία. Είμαστε επίσης σε επαφή και μέσω των διεθνών ενώσεων Ακαδημιών στις οποίες συμμετάσχουμε, καθώς και με πιο παραδοσιακούς τρόπους. Η Ακαδημία είναι άλλωστε ένας οργανισμός που συμμετέχει στο διεθνές γίγνεσθαι. Δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει Ακαδημία, αν ήταν περιχαρακωμένη σε τοπική μόνο δραστηριότητα.
-Πώς θα διαχειριστείτε το κονδύλι που σας παραχωρεί το κυπριακό κράτος, ύψους €372.500;
-Το κονδύλι του κρατικού προϋπολογισμού που παραχωρείται στην Ακαδημία είναι κατά γενική παραδοχή ιδιαίτερα μικρό και καλύπτει βασικές ανάγκες της Ακαδημίας, όπως ενοίκια, ερευνητικές δραστηριότητες, συνδρομές για τη συμμετοχή σε διεθνείς ενώσεις, διοργάνωση εκδηλώσεων κοκ. Η Ακαδημία χρειάζεται προσωπικό, υποδομές και χρηματοδότηση που να της επιτρέπουν να πραγματοποιήσει ουσιαστική εργασία στους τομείς που σας ανέφερα πιο πάνω και ως εκ τούτου σίγουρα θα πρέπει τα επόμενα χρόνια ο προϋπολογισμός της να καταστεί αναπτυξιακός και να αυξηθεί σημαντικά για να μπορέσει να υλοποιήσει τους στόχους και την αποστολή της. Θα αναζητηθούν επίσης ιδιωτικές χορηγίες για την υλοποίηση ειδικών στόχων.
-Διαπιστώνετε και εσείς την απουσία της Ακαδημίας από την ειδησεογραφία; Αν ναι σε τι οφείλεται;
-Σίγουρα λείπει. Αυτό είναι εν μέρει αναμενόμενο, καθότι οι παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες της Ακαδημίας δεν είναι, και δεν πρέπει να είναι, πρόσκαιρης ή πολιτικής φύσης που συνήθως προκαλούν το ενδιαφέρον των ΜΜΕ. Από την άλλη, όπως ήδη ανέφερα, η Ακαδημία μέχρι σήμερα ήταν στη μεταβατική περίοδο λειτουργίας της και πιστεύω ότι σταδιακά θα αυξηθεί και η παρουσία της στην ειδησεογραφία, αλλά και η επίδρασή της στην κυπριακή κοινωνία.
-Η Ακαδημία λειτουργεί στο κτίριο της πρώην Ιερατικής Σχολής το οποίο έχει παραχωρηθεί από τον Μητροπολίτη Κύκκου και Τηλλυρίας; Είναι ικανοποιητικό το κτίριο για τις ανάγκες σας;
-Η Ακαδημία σήμερα λειτουργεί σε κτίριο που ενοικιάζει στη Φανερωμένη και που συνιστά μια προσωρινή λύση μέχρι την απόκτηση δικού της κτιρίου. Υπήρξαν αρκετές προσπάθειες εξεύρεσης κατάλληλου χώρου. Είχε μάλιστα παραχωρηθεί και κτίριο προς την Ακαδημία από το Υπουργικό Συμβούλιο, αλλά μετά την κρίση του κορονοϊού άλλαξαν τα σχέδια από πλευράς της πολιτείας. Πριν μερικούς μήνες, όπως ορθά αναφέρατε, ο Μητροπολίτης Κύκκου και Τηλλυρίας είχε την καλοσύνη να παραχωρήσει προς την Ακαδημία το κτίριο στο οποίο στεγαζόταν για δεκαετίες η Ιεραρχική Σχολή πριν τον πρόσφατο τερματισμό της λειτουργίας της. Πρόκειται για ένα εμβληματικό κτίριο σε κεντρικό σημείο της Λευκωσίας, κοντά στα 1800 τ.μ., που παραχωρήθηκε με μακροχρόνια μίσθωση, χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα. Δεν μπορούμε όμως να το αξιοποιήσουμε χωρίς τον αναγκαίο επανασχεδιασμό και μερική ανάπλαση. Έγινε ήδη προκαταρκτική έκθεση από μελετητή και είμαστε σε επαφή με την πολιτεία, ώστε να δούμε πως θα υλοποιηθεί το έργο αυτό το συντομότερο πρακτικά δυνατό.
