59 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την επιδρομή και τους βομβαρδισμούς με βόμβες ναπάλμ στην περιοχή της Τηλλυρίας από την τουρκική αεροπορία. Οι Τούρκοι, ξεκίνησαν τους βομβαρδισμούς στις 8 Αυγούστου 1964, στοχεύοντας περιοχές της Τηλλυρίας, από τον Παχύαμμο μέχρι τον Κάτω Πύργο. Ενέργεια που συνεχίστηκε και την επόμενη μέρα, έχοντας τους ίδιους στόχους.
Ο τραγικός απολογισμός κατέγραψε 55 νεκρούς Έλληνες (Κύπριους και Ελλαδίτες), 28 από τους οποίους πολίτες, ενώ τραυματίστηκαν 125 (69 στρατιώτες και 56 πολίτες).
Εξοπλισμός από Τ/κ του θύλακα Μανσούρας-Κοκκίνων
Οι Τουρκοκύπριοι, από τις αρχές του 1964, συγκεντρώθηκαν σε θύλακες, ένας από τους οποίους ήταν αυτός της Μανσούρας-Κοκκίνων, στην περιοχή της Τηλλυρίας.
Ο εν λόγω θύλακας, πρόσφερε στους Τούρκους ένα στρατηγικό πλεονέκτημα, αφού οι κινήσεις τους δεν γίνονταν αντιληπτές. Έτσι, από τον Ιανουάριο του 1964 ξεκίνησαν τον εξοπλισμό μέσω του θύλακα με έμψυχο υλικό και βαρέα όπλα.
Όπως είχε αναφερθεί στην περιοχή Τυλληρίας, πριν τις μάχες, είχαν φτάσει 800 άτομα με σκοπό να γίνουν οι πυρήνες στρατιωτικής οργάνωσης της τουρκοκυπριακής ανταρσίας.
Κατά τη διάρκεια του 1964, οι εξτρεμιστές του τουρκικού στρατού διά της ΤΜΤ, πραγματοποίησαν πολλά προβοκατόρικα επεισόδια βίας στην Κύπρο, με σκοπό να επιταχύνουν τα σχέδια της Άγκυρας για εισβολή στο νησί.
Σοβαρό επεισόδιο διενεργήθηκε όταν οι Τούρκοι έκαναν επίθεση για κατάληψη του Μοσφιλιού, στις 18 Ιουνίου 1964.
Ενώ στις 9 Ιουλίου της ίδιας χρονιάς, κατέλαβαν το ύψωμα «Λωρόβουνος».
Η επίθεση της Εθνικής Φρουράς στον θύλακα και οι βομβαρδισμοί
Στις 7 Αυγούστου, η νεοσύστατη Εθνική Φρουρά, με ηγέτη τον Στρατηγό Γρίβα, προχωρεί σε επίθεση κατά του θύλακα Μανσούρας-Κοκκίνων με σκοπό τη διάλυσή του.
Την επόμενη ημέρα, το 206ο Τάγμα κατέλαβε την Αλεύκα και προχώρησε σε εκκαθαρίσεις στο Σελλάιν τ’ Άππι, στον Άγιο Θεόδωρο και την Μανσούρα.
Ταυτόχρονα, το 216ο Τάγμα, επιχείρησε εξόρμηση από τον Παχύαμμο προς τα Κόκκινα.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η Τουρκία βρήκε την αφορμή που έψαχνε και άρχισε τις φονικές αεροπορικές επιδρομές που κράτησαν δύο ημέρες.
Βομβάρδισαν ανελέητα, τόσο τα στρατιωτικά τμήματα των ελληνοκυπρίων όσο και άμαχο πληθυσμό στα χωριά της περιοχής.
Την ίδια ημέρα στον όρμο του Ξηρού, οι δύο ακταιωροί, Φαέθων και Αρίων, οι οποίες αποτελούσαν τη μοναδική ναυτική δύναμη του νησιού, δέχτηκαν τους συνεχείς βομβαρδισμούς των τουρκικών αεροπλάνων.
Το «Φαέθων», με βλάβες οι οποίες δεν είχαν επισκευασθεί, αδυνατούσε να ακολουθήσει το «Αρίων» το οποίο έφευγε προς τον κόλπο Χρυσοχούς.
Παρέμεινε αγκυροβολημένο στο Καραβοστάσι, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τις βόμβες, όμως καταστράφηκε ολοσχερώς: απολογισμός επτά νεκροί και 13 τραυματίες.
Λόγω βομβαρδισμών εγκατέλειψαν τους νεκρούς στα φέρετρα
Χαρακτηριστικές είναι οι περιγραφές των κατοίκων της περιοχής που μιλούν για τις τραγικές στιγμές των βομβαρδισμών. Ενώ ήταν στην εκκλησία για την κηδεία τριών θυμάτων των τουρκικών επιχειρήσεων, έγινε ακόμα μία τουρκική επιδρομή με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν τους νεκρούς στα φέρετρα μέσα στην εκκλησία, ψάχνοντας καταφύγιο σε χωράφια.
Αποφεύχθηκε η εισβολή αλλά το πρόβλημα οξύνθηκε
Οι επιδρομές τερματίστηκαν μετά από τις διεθνείς παρεμβάσεις και το ψήφισμα 193 του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ στις 9 Αυγούστου. Το ψήφισμα απηύθυνε επείγουσα έκκληση στην κυβέρνηση της Τουρκίας να σταματήσει αμέσως τον βομβαρδισμό και τη χρήση στρατιωτικής βίας οποιουδήποτε είδους εναντίον της Κύπρου, και την κυβέρνηση της Κύπρου να διατάξει τις ένοπλες δυνάμεις που βρίσκονται υπό τον έλεγχό της να καταπαύσουν αμέσως το πυρ.
Οι βομβαρδισμοί της Τηλλυρίας ήταν ένα προειδοποιητικό μήνυμα από την τουρκική πλευρά, αφού αποφεύχθηκε την υστάτη, η εισβολή των Τούρκων η οποία όμως πραγματοποιήθηκε δέκα χρόνια αργότερα, τον τραγικό Ιούλη του 1974.
Το περιστατικό αυτό σε συνδυασμό με χειρισμούς της ελληνοκυπριακής πολιτικής ηγεσίας επιβάρυνε ακόμα περισσότεροι τις σχέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Η πλειονότητα των Τουρκοκυπρίων συσπειρώθηκε γύρω από την ΤΜΤ η οποία έβλεπε την απόσχιση από το κυπριακό κράτος ως το «διαβατήριο» για μια καλύτερη ζωή.
