Εδώ και λίγους μήνες, η Τουρκία κάνει μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της θέσεις της στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα. Η κυβέρνηση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με προσεχτικά (μεγάλα και μικρά) βήματα βγαίνει μπροστά ως ένα κράτος σταθεροποιητής, ειρηνοποιός και προσδοκά να παίξει καίριο ρόλο στη νέα τάξη πραγμάτων που θέλει να φέρει ο Ντόναλντ Τραμπ στην υφήλιο. Αυτοδιάλυση του PKK και ειρήνη με τους Κούρδους, παρέμβαση στη Συρία και κύριος σύμμαχος (και όχι μόνο) της προσωρινής κυβέρνησης στη χώρα, ο ρόλος που ανέλαβε στις προσπάθειες για εκεχειρία στο πόλεμο της Ουκρανίας και το ανοιχτό πεδίο που άνοιξε μπροστά της για συμμετοχή στα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα.
Σε μια ιστορική εξέλιξη για την τουρκική και κουρδική πολιτική σκηνή, το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν-PKK στις αρχές Μαΐου ανακοίνωσε επίσημα το τέλος του ένοπλου αγώνα κατά της Τουρκίας και προχωρά στην αυτοδιάλυσή του. Η απόφαση, που χαρακτηρίζεται από αναλυτές ως καμπή για την ειρηνευτική διαδικασία στην περιοχή, ελήφθη κατά τη διάρκεια συνεδρίου του PKK, έπειτα από δημόσια έκκληση του φυλακισμένου ηγέτη του κινήματος Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Ο Τραμπ μεταμορφώνει τη Συρία – Σήμερα η συνάντηση με αλ Σάραα
Η Τουρκία φαίνεται, τουλάχιστον στη θεωρία, ότι βγάζει από την ατζέντα της ένα μεγάλο γεωπολιτικό πρόβλημα που της «έτρωγε» χρόνο, πόρους και χρήμα. Σε δηλώσεις του ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών, ανακοίνωσε χθες πως η Τουρκία από το 1984 ξόδεψε 1.8 τρισεκατομμύρια δολάρια άρα αντιλαμβανόμαστε πως η χώρα θα έχει και μεγάλα οικονομικά οφέλη από την απόφαση του PKK και το τέλος του ένοπλου αγώνα.
Εκτός τούτου, είναι σημαντικό να δούμε και πως θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ με τις μέχρι πρότινος συμμάχους τους στη βόρεια Συρία, τις κουρδικές ένοπλες πολιτοφυλακές, καθώς για μια δεκαετία τουλάχιστον υποστηρίζονταν από το αμερικανικό κράτος στον αγώνα ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος. Η Τουρκία διαπραγματεύεται με την Ουάσιγκτον για να περιορίσει τις δραστηριότητες των Κούρδων μαχητών στις περιοχές αυτές.
Οτσαλάν: «Η τουρκοκουρδική είναι σαν σχέση αδελφών που έχει διαρραγεί»
Όσον αφορά τη Συρία, η Τουρκία έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πτώση του επί δεκαετίες προέδρου Μπασάρ αλ-Άσσαντ και την άνοδο στην εξουσία του πρώην τζιχαντιστή και επικηρυγμένου Άχμεντ αλ-Σάραα. Η Τουρκία ουσιαστικά έχει πάρει το κράτος της Συρίας και τον αλ-Σάραα υπό πλήρη κηδεμονία καθώς η συνεργασία και ο συντονισμός αυξάνονται με σκοπό, όπως αναφέρουν, τη σταθερότητα στη Συρία. Όπως σημείωσαν και πληροφορίες το προηγούμενο διάστημα θα δημιουργήσει και δύο στρατιωτικές βάσεις στη χώρα της Μέσης Ανατολής, για εκπαίδευση στον συριακό στρατό, μεταφέροντας μάλιστα στη χώρα και μεγάλο αριθμό μαχητικών αεροσκαφών F-16.
Μέσα σε όλα αυτά, δε μπορούμε να παραβλέψουμε και τις πρόσφατες ανακοινώσεις του Ντόναλντ Τραμπ κατά το ταξίδι του στη Μέση Ανατολή καθώς ανακοίνωσε άρση των κυρώσεων κατά της Συρίας, σε μια κίνηση που σηματοδοτεί δραστική αλλαγή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και αποτελεί κομβική στιγμή για τη μετά-Άσαντ πορεία της χώρας. Σημειώνεται πως κατά τη συνάντηση Τραμπ – αλ Σάρρα συμμετείχε τηλεφωνικώς και ο Τούρκος πρόεδρος.
Ερντογάν: Οι κυρώσεις ΗΠΑ εναντίον Τουρκίας θα αρθούν πολύ γρήγορα
Μιλώντας για το ταξίδι του Αμερικανού προέδρου στη Μέση Ανατολή, δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε πως όλα αυτά έγιναν, χωρίς να λάβει χώρα ούτε μια «πολύωρη στάση» στο Ισραήλ. Και αν αυτό απαντάται με το ότι ο Νετανιάχου συναντήθηκε ήδη με τον Τραμπ, πρέπει να σημειώσουμε τις διαφορετικές προσεγγίσεις που παρουσιάζει το τελευταίο διάστημα η αμερικανική εξωτερική πολιτική σχετικά με τον πόλεμο στο Ισραήλ, τους Χούθι της Υεμένης και τη Γάζα. Σημειώνουμε επίσης, ότι ο Τούρκος πρόεδρος την προηγούμενη βδομάδα, δήλωσε πως σύντομα οι εξοπλιστικές κυρώσεις των ΗΠΑ εναντίον της Τουρκίας θα αρθούν «πολύ σύντομα». Στο δίπολο της περιοχής Τουρκία – Ισραήλ, φαίνεται πως η Άγκυρα κερδίζει πόντους, για την ώρα, στα μάτια του Τραμπ κάτι που για Κύπρο και Ελλάδα είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.
Στο μέτωπο του πολέμου της Ουκρανίας, η Τουρκία έκτισε ένα προφίλ του (επιτήδειου) ουδέτερου σταθεροποιητή και ειρηνοποιού, πουλώντας παράλληλα τη θέση της στην περιοχή και έσπευσε να φιλοξενήσει στην Κωνσταντινούπολη τις συνομιλίες ανάμεσα σε Ουκρανία και Ρωσία, τις πρώτες μετά από τρία χρόνια. Η Τουρκία είχε ενεργό ρόλο την περασμένη Παρασκευή καθώς οι αξιωματούχοι της συμμετείχαν και σε συναντήσεις με τις ΗΠΑ και την Ουκρανία αλλά ήταν και ο άμεσος μεσολαβητής κατά τη διάρκεια του τετ-α-τετ των εκπροσώπων Ουκρανίας - Ρωσίας. Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών, ο Τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν βρισκόταν στο πλευρό του Αμερικανού ομολόγου του Μάρκο Ρούμπιο.
Οι επόμενες κινήσεις Ρωσίας και Ουκρανίας μετά το «ναυάγιο» στην Κωνσταντινούπολη
Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Τουρκία τελικά θα συμμετέχει στα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα, παρά τις αντιδράσεις Ελλάδας και Κύπρου (και τις διαβεβαιώσεις ότι δε θα επέτρεπαν ένα τέτοιο ενδεχόμενο) και θα βάλει χέρι σε ένα χρηματοδοτικό έργο ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ. Και έτσι, μια χώρα που απειλεί σχεδόν καθημερινά δύο κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συνεργαστεί μαζί της, για την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής άμυνας καθώς για τους ελίτ της ΕΕ αποτελούσε μια προτεραιότητα.
Η νέα αναβαθμισμένη θέση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα, δικαιολογημένα προβληματίζει τις ηγεσίες σε Λευκωσία και Αθήνα καθώς τα δεδομένα αυτά τείνουν να διαταράξουν τις ισορροπίες στην περιοχή. Σημειώνουμε πάντως την προσπάθειας των ΥΠΕΞ Κύπρου, Ελλάδας και Ισραήλ, να αναβιώσουν τη συνεργασία 3+1 με συμμετοχή και των Ηνωμένων Πολιτειών, αποστέλλοντας σχετική επιστολή στον Μάρκο Ρούμπιο.
