Στη σύγχρονη κοινωνία η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας και η αύξηση της ταχύτητας μεταφοράς και εξυπηρέτησης των πολιτών, απαιτούν ταυτόχρονα αυστηρά μέτρα ασφάλειας και αυτοματοποιημένα σχέδια λειτουργίας. Κατά συνέπεια είναι αναγκαίος ο συνεχής εκσυγχρονισμός των κανόνων ασφαλείας, λειτουργίας και έγκαιρης προειδοποίησης ιδιαίτερα στους χώρους των κρισίμων υποδομών όχι μόνο του κράτους αλλά και ιδιωτικού τομέα. Μόνο έτσι οι πολίτες θα εμπιστευτούν το κράτος που έχει την ευθύνη και θα νιώσουν ασφάλεια που αποτελεί τον πρώτο και ουσιαστικότερο παράγοντα ευημερίας. Όσοι χάθηκαν, εντελώς άδικα, στο ΜΑΡΙ, στο αεροπορικό δυστύχημα του ΗΛΙΟΣ, την πυρκαγιά στο ΜΑΤΙ και στο πρόσφατο σιδηροδρομικό ατύχημα στα Τέμπη, ζητούν δικαίωση. Ο μόνος δρόμος για αυτή την δικαίωση είναι ο ενδελεχής έλεγχος και ανάληψη ενεργειών προστασίας των κρίσιμων υποδομών και λειτουργιών του κράτους από φυσικούς ή και ανθρωπογενείς κινδύνους.
Άρθρο – Εισήγηση:
Κωνσταντίνος Φυτιρής, Υποναύαρχος ε.α
Οι Ευρωπαϊκές οδηγίες του 1989, 2008 και 2012 που αφορούν στην προστασία των κρίσιμων υποδομών αλλά και οι εθνικοί νόμοι παρέχουν όλες τις κατευθύνσεις για πρόληψη, έλεγχο και αποκατάσταση, που όμως σε πολλές περιπτώσεις τηρούνται μόνο θεωρητικά. Η συνήθεια της καθημερινότητας, η έλλειψη ελέγχου και αναθεώρησης των σχεδίων με βάση τις αλλαγές της τεχνολογίας και της παλαιότητας των υποδομών και αναχρονιστικών σχεδίων λειτουργίας, αποτελούν τον κύριο παράγοντα για την αυξημένη πιθανότητα σοβαρών δυστυχημάτων.
Για τους παραπάνω λόγους καθίσταται άμεση προτεραιότητα η ανάληψη πρακτικών ενεργειών, προκειμένου η νέα Κυβέρνηση, να ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα δυστυχήματος σε κρίσιμες κρατικές και ιδιωτικες λειτουργίες και υποδομές.
Το Ενεργειακό Κέντρο, τα εργοστάσια χημικών, το σύστημα ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, οι λιμένες, τα αεροδρόμια, τα φράγματα, οι δημόσιες συγκοινωνίες, καθώς και άλλες υποδομές και λειτουργίες υψηλού κινδύνου, απαιτούν τακτικό έλεγχο από ειδικές ομάδες εμπειρογνωμόνων, αναφορικά με τα σχέδια λειτουργίας, πρόληψης, εκτάκτου ανάγκης και άμεσης αποκατάστασης. Αυτός ο έλεγχος σήμερα γίνεται δειγματοληπτικά από κάθε αρμόδιο Υπουργείο χωρίς να υπάρχει συντονισμός από ενιαίο φορέα ώστε να υπάρχει πλήρης γνώση για την πραγματική κατάσταση και να αναληφθούν οι κατάλληλες προληπτικές ενέργειες. Η διασπορά αρμοδιοτήτων και η εμπλοκή δεκάδων υπηρεσιών, χωρίς ουσιαστική ευθύνη και χωρίς να υπάρχει γενικός συντονιστής, αποτελεί τον σοβαρότερο παράγοντα για τον ελλειπή έλεγχο και την μη αποτελεσματική πρόληψη και διαχείριση.
Με βάση τους Εθνικούς νόμους και κανονισμούς και τις Ευρωπαϊκες Οδηγίες προβλέπεται ο Ορισμός Αρμόδιας Αρχής και αντίστοιχης Συντονιστικής Επιτροπής η οποία έχει την ευθύνη για τις ενέργειες πρόληψης και προστασίας κρίσιμων υποδομών και για έλεγχο των διαδικασιών που θα πρέπει να ακολουθούνται για κάθε κρίσιμη υποδομή.
Αρμόδιο, σύμφωνα με τους υφιστάμενους νόμους, είναι το Υπουργείο Εσωτερικών το οποίο θα πρέπει να υποβάλει μια ολοκληρωμένη πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για να ορίσει Συντονιστικό φορέα στα πρότυπα της ΚΥΠΣΕΑ (που υπάρχει για τα σχέδια ΠΣΕΑ που εφαρμόζονται σε περίοδο πολέμου) με αποκλειστικό έργο τον έλεγχο όλων των κρίσιμων υποδομών στη Δημοκρατία στον Δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, με ευθύνη τον έλεγχο της καταλληλότητας του προσωπικού, των μέσων, τα σχέδια λειτουργίας και εκτάκτων αναγκών. Λόγω της πολυπλοκότητας των υποδομών είναι βέβαια απαραίτητη η κατά περίπτωση χρήση εμπειρογνωμώνων με παράλληλη ανάληψη ευθύνης των αναφορών τους.
Ο συντονιστικός φορέας θα πρέπει:
α. Να καθορίσει τις Κρίσιμες Υποδομές υψηλού κινδύνου με βάση τους Εθνικούς και Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς.
β. Να προβεί στην ανάλυση και εκτίμηση κινδύνων και στον καθορισμό των προϋποθέσεων σύνταξης των σχεδίων για κάθε Υποδομή και να τα αποστείλει προς τους διαχειριστές των κρατικών και Ιδιωτικών υποδομών οι οποίοι θα εκδώσουν/αναθεωρήσουν ανάλογα τα σχέδια λειτουργίας και ασφαλείας τους.Αυτλή η διαδικασία θα πρέπει να γίνεται ανά διετία ή και εκτάκτως εάν απαιτείται.
γ. Να καθορίσει το χρονολογικό διάγραμμα ενεργειών και τις διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθούνται όπως π.χ :
- Καθορισμός σημείου επαφής από κάθε Υπουργείο για καθορισμό κρίσιμων υποδομών του Υπουργείου του με βάση την Ευρωπαϊκή Οδηγία και τους Εθνικούς Κανονισμούς.
- Έλεγχος εφαρμογής των κανονισμών για κάθε κρίσιμη υποδομή έκαστου Υπουργείου από πλευράς σχεδίασης και πρακτικής εφαρμογής προστασίας αυτής.
- Κωδικοποίηση ελλείψεων με βάση τους κανονισμούς και σαφείς οδηγίες με αυστηρό χρονοδιάγραμμα αποκατάστασης.
- Αυστηρές ποινές και πρόστιμα για αμέλεια και ανευθυνότητα στους υπευθύνους .
Πέραν των παραπάνω και επειδή οι κρίσιμες υποδομές είναι απαραίτητες και σε περίοδο κρίσης ή και πολέμου θα πρέπει επίσης η Κεντρική Υπηρεσία Πολιτικής Σχεδίασης Εκτάκτου Ανάγκης (ΚΥΠΣΕΑ) να αναθεωρεί ανά διετία τις κρίσιμες υπηρεσίες και υποδομές που θα πρέπει να ενταχθούν στο σύστημα των ουσιωδών υπηρεσιών της ΚΥΠΣΕΑ που απαιτείται να λειτουργούν σε κρίση ή και πόλεμο.
Επίσης η Εθνική Αρχή Ασφαλείας και το Υφυπουργείο Καινοτομίας έχουν ρόλο να διαδραματίσουν όσον αφορά στα αναγκαία μέτρα φυσικής ασφάλειας και κωδικοποίησης τεχνολογικών ελλείψεων ανάλογα με το επίπεδο διαβάθμισης της κάθε μιας κρίσιμης υποδομής ώστε να εξασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία και ασφάλεια από τυχόν ανθρωπογενείς εξωτερικούς κινδύνους και κυβερνο-απειλές.
Ο Ελληνισμός σε Ελλάδα και Κύπρο έχει πληρώσει βαρύ τίμημα σε ανθρώπινες ζωές σε δυστυχήματα που όπως διεφάνη μπορούσαν να αποφευχθούν αν η κρατική μηχανή λειτουργούσε ομαλά και αποτελεσματικά μακριά από μικροπολιτικές σκοπιμότητες, αναλγησία, ευθυνοφοβία και υπέρμετρη γραφειοκρατία που μετατρέπει μικρά ζητήματα σε διαχρονικά και επικίνδυνα. Αν καταφέρουμε στο μέλλον να συνδυάσουμε ομαλά εκπαιδευμένους ανθρώπους που έγκαιρα να λειτουργούν και να διορθώνουν τα τεχνολογικά συστήματα και αντίστροφα τα αυτόματα τεχνολογικά συστήματα να προλαβαίνουν τα ανθρώπινα λάθη, τότε θα είμαστε προμηθείς αντί επιμηθείς και θα έρθει η δικαίωση και το καλύτερο μνημόσυνο για όλους τους αδικοχαμένους συνανθρώπους μας…
