Σε εντατικές διαβουλεύσεις με την αδειούχα κοινοπραξία, βρίσκεται το Υπουργείο Ενέργειας ώστε να μπορέσει να επιτευχθεί η παραγωγή φυσικού αερίου από το «Αφροδίτη» το 2027 και να διασφαλιστούν τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως ανέφερε η Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Νατάσα Πηλείδου κατά την παρουσίαση του προϋπολογισμού του Υπουργείου της ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών.
Την ίδια ώρα, εξέφρασε την ελπίδα να υπάρξει κάποια θετική εξέλιξη αναφορικά με τη διαφορά για το κοίτασμα «Ισάι» κατά την επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Ισραήλ στις 9 Νοεμβρίου, όπως και να μην ανατραπεί η καλή πρόοδος στο θέμα μετά τις εκλογές στη χώρα.
Η κα. Πηλείδου ανέφερε ότι με το Ισραήλ έχουν συμφωνηθεί όλες οι παράμετροι αναφορικά με το κοίτασμα «Ισάι», που γειτνιάζει με το «Αφροδίτη» και για το οποίο υπήρχαν διαφορές. Εξέφρασε την ελπίδα ότι θα υπάρχει ανταπόκριση από την ισραηλινή πλευρά πολύ σύντομα και είπε ότι θα υπάρχει σχετική συζήτηση κατά την επίσκεψη του Προέδρου στο Ισραήλ στις 9 Νοεμβρίου. Εξέφρασε, επίσης, την ελπίδα να μην αλλάξει η θέση του Ισραήλ μετά τις εκλογές στη χώρα.
Όσον αφορά το «Αφροδίτη», είπε ότι ήδη υπάρχουν κάποιες ενδείξεις για το πλάνο ανάπτυξης του αδειούχου, ωστόσο η Κυπριακή Δημοκρατία θέλει να είναι προσεκτική στο τι θα εγκρίνει και γίνονται τεράστιες προσπάθειες κάθε εβδομάδα για να διασφαλιστούν τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το πλάνο ανέφερε, αφορά τη διασύνδεση της υποδομής του τεμαχίου της Κύπρου με τις υφιστάμενες υποδομές και αγωγούς ώστε να διασφαλιστεί ότι οι τιμές και οι διευθετήσεις που θα γίνουν θα είναι καλές και ότι θα μπορεί να εξυπηρετηθεί και η Κύπρος.
Όσον αφορά την επιβεβαιωτική γεώτρηση στο «Αφροδίτη» το 2023, η κα. Πηλείδου ανέφερε σε δηλώσεις της ότι θα χρησιμοποιηθεί και ως γεώτρηση παραγωγής με επιπρόσθετη επένδυση για τον σκοπό αυτό. Αυτό, πρόσθεσε δείχνει και τις προθέσεις της κοινοπραξίας να προχωρήσει στην ανάπτυξη με ταχείς διαδικασίες. Το πλάνο, πρόσθεσε, που αναμένεται να υποβληθεί στο Υπουργείο μέχρι το τέλος του χρόνου θα δείξει και όλες τις σημαντικές πτυχές που θα περιλαμβάνει η δραστηριότητα τα επόμενα χρόνια.
Αναφορικά με το πλάνο ανάπτυξης είπε ότι θα πρέπει βρεθεί η χρυσή τομή, ώστε να είναι όσο το δυνατό πιο χαμηλό το κόστος και να υπάρχει η δυνατότητα αξιοποίησης του δικού μας φυσικού αερίου. Θέση μας, πρόσθεσε, είναι ότι θα πρέπει να αξιοποιηθεί όλο το φυσικό αέριο που βρίσκεται στο «Αφροδίτη» ώστε να επωφεληθεί η Κυπριακή Δημοκρατία. Είπε επίσης ότι ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο των συζητήσεων που θα ακολουθήσουν είναι το πώς η Κυπριακή Δημοκρατία θα επωφελείται έτσι ώστε να έχει χαμηλές τιμές και η διευθέτηση για το «12» να συμπεριλαμβάνει και την προμήθεια φυσικού αερίου για την Κύπρο.
Η κα. Πηλείδου είπε επίσης ότι είναι πολύ σημαντικός ο διάλογος με την Ευρωπαία Επίτροπο Ενέργειας για να εξεταστεί κατά πόσο υπάρχουν περιθώρια επιτάχυνσης του ενεργειακού προγράμματος και της δημιουργίας κοινών υποδομών από τις εταιρείες ώστε να μπορέσει η Κύπρος να εφοδιάσει και την ΕΕ.
Η Υπουργός είπε ότι χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και μεγάλες επενδύσεις από τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ΑΟΖ της Κύπρου, οι οποίες χρειάζονται σταθερότητα και μακροπρόθεσμα συμβόλαια. Ωστόσο, απέρριψε ως «παρεξήγηση» αναφορές σε δημοσιεύματα ότι οι εταιρείες ζητούν εκατομμύρια οικονομικής ενίσχυσης από το κράτος. Σημείωσε ότι η Επίτροπος διαβεβαίωσε τις εταιρείες ότι μπορούν να μπουν σε συμβόλαια μέχρι το 2049 με τις ευρωπαϊκές χώρες, κάτι που βοηθά στη βιωσιμότητα των επενδύσεων.
Σημείωσε επίσης ότι πρέπει να προωθηθεί η κατασκευή των υποδομών όσο πιο γρήγορα γίνεται και είπε ότι είναι σημαντικό να βρεθούν και οι πελάτες. Χαρακτήρισε το 2027 ως ένα ρεαλιστικό σενάριο για έναρξη παραγωγής από το «Αφροδίτη». Σημείωσε ότι η ευκαιρία για προμήθεια της ΕΕ υπάρχει για τα επόμενα χρόνια αλλά σίγουρα αυτό πρέπει να γίνει μέχρι το 2030 αλλιώς χάνεται η ευκαιρία.
Αναμένεται επίσης η αξιολόγηση των στοιχείων από τις σεισμικές έρευνες στα τεμάχια 5 και 10 από την κοινοπραξία ExxonMobil, αλλά και αξιολόγηση των στοιχείων της νέας γεώτρησης Eni-Total Energies στο τεμάχιο «6».
Απομακρυσμένη η δημιουργία σταθμού φυσικού αερίου λόγω ρύπων
Όσον αφορά τη δημιουργία σταθμού φυσικού αερίου στην Κύπρου, η κα. Πηλείδου είπε ότι αυτό θα οδηγούσε σε αύξηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της περιοχής και θα είχε επιπτώσεις στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Ρύπων, οδηγώντας σε μεγαλύτερο κόστος, κάτι που θα μπορούσε να είναι αποτρεπτικό για τη Δημοκρατία.
«Όσον αφορά τη δημιουργία μεγάλου σταθμού στο Βασιλικού, θεωρώ ότι αυτή η πιθανότητα είναι απομακρυσμένη, δεδομένου ότι οι ποσότητες φυσικού αερίου δεν είναι τέτοιες που να δικαιολογούν ένα τέτοιο μεγάλο σταθμό δεδομένου και του περιβαλλοντικού αντικτύπου που θα είχε και θα δημιουργούσε πολύ μεγαλύτερο κόστος που πρέπει να πληρώνουμε σε ρύπους ως Κυπριακή Δημοκρατία», είπε. Πρόσθεσε ότι αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να μεταφέρεται φυσικό αέριο στην Κύπρο μέσα από κάποιο αγωγό και αυτό να αξιοποιείται στο σύστημα ηλεκτροπαραγωγής.
Σημείωσε επίσης ότι τα επικρατέστερα σενάρια είναι η μεταφορά φυσικού αερίου προς την Αίγυπτο και η πλωτή εγκατάσταση LNG πάνω από τα κοιτάσματα ENI/Total και Exxon Mobil.
Και ο αγωγός της Energean στο πλάνο έλευσης φυσικού αερίου
Όσον αφορά την υποδομή έλευσης φυσικού αερίου στην Κύπρο, η Υπουργός ανέφερε ότι το χρονοδιάγραμμα παράδοσης του πλοίου και της προβλήτας σύμφωνα με τον εργολάβο είναι ο Ιούλιος του 2023, ωστόσο, μπορεί να υπάρξουν και καθυστερήσεις, άρα η ολοκλήρωση του έργου αναμένεται περί τα τέλη του 2023.
Γίνεται όπως είπε κάθε προσπάθεια να προλάβουν το χρονοδιάγραμμα, ωστόσο, όπως είπε, δεν γνωρίζουν ποιες θα είναι οι τιμές του φυσικού αερίου μέχρι τότε.
Σημείωσε επίσης ότι θα γίνουν και διευθετήσεις, ώστε να μπορεί να έρχεται και μη υγροποιημένο φυσικό αέριο είτε από τα κυπριακά κοιτάσματα, είτε από την Energean και τα κοιτάσματά της στο Ισραήλ, η οποία προτίθεται να φέρει αγωγό στην Κύπρο και να έρχεται το φυσικό αέριο σε πολύ χαμηλότερη τιμή, γύρω στα 7 με 9 σεντ.
Αύξηση 20% στις δαπάνες του Υπουργείου
Η κα. Πηλείδου ανέφερε ότι το Υπουργείο έχει να αντιμετωπίσει μια πρωτόγνωρη κρίση και να διασυνδέσει τους στόχους της πράσινης ανάπτυξης, της συγκράτησης των τιμών και της ενεργειακής επάρκειας.
Ανέφερε ότι στον φετινό προϋπολογισμό οι συνολικές δαπάνες ανέρχονται στα €151,3 εκατ και είναι αυξημένες κατά €29,9 εκατ ή κατά 20% σε σχέση με το 2022, κυρίως λόγω της ανάγκης δημιουργίας σχεδίων χορηγιών και κινήτρων για την πράσινη ανάπτυξη και τη συγκράτηση των τιμών, αλλά και για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Οι αναπτυξιακές δαπάνες ανέφερε ανέρχονται σε €103,6 εκατ. και είναι αυξημένες κατά 40,5%. Αυτές αφορούν κυρίως την προώθηση των εξαγωγών, τη βιομηχανία και τις επιχειρήσεις, τη ψηφιοποίηση, τους υδρογονάνθρακες, τις υποδομές αερίου και την ηλεκτρική διασύνδεση.
Επιπλέον, ανέφερε ότι δεν περιλαμβάνονται στον προϋπολογισμό σχέδια συγχρηματοδοτούμενά από τα ευρωπαϊκά ταμεία ύψους €250 εκατ. για την επταετία 2021-2027. Στον προϋπολογισμό περιλαμβάνονται €340 εκατ. για τα έργα του Εθνικού Σχεδίου «Κύπρος – Το Αύριο» για τα έτη 2021-2026.
Τα σχέδια χορηγιών για το 2023 ανέρχονται στα €120 εκατ., ενώ το συνολικό ποσό σε σχέδια που προκηρύχθηκαν από το 2021 ανέρχεται στα €454 εκατ. Τα σχέδια για το 2023 αφορούν σε μεγάλο βαθμό προώθηση συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας για τις ΑΠΕ που ανέρχονται στα €80 εκατ., εφαρμογή κυκλικού μοντέλου λειτουργίας στις βιομηχανίες (13,3 εκατ.), ψηφιακή αναβάθμιση επιχειρήσεων (10 εκατ.) και άλλες παροχές κυρίως για επιχειρήσεις.
Όσον αφορά τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών και ορεινών κοινοτήτων, η Υπουργός σημείωσε ότι αυξήθηκαν οι δικαιούχοι από 30 χιλιάδες σε 80 χιλιάδες, ενώ προωθείται και η αλλαγή του καταλόγου για την ειδική διατίμηση της ΑΗΚ.
Είπε επίσης ότι το σχέδιο χορηγιών για θερμομόνωση και φωτοβολταϊκά στις κατοικίες για το 2022-23 ανέρχεται στα €70 εκατ, και οι δαπάνες αυτές είναι αυξημένες κατά 50%. Σημείωσε επίσης το τεράστιο ενδιαφέρον που υπάρχει από τους πολίτες.
Είπε επίσης η διείσδυση ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή έχει αυξηθεί στο 14,9% το 2021 σε σχέση με 12,6% το 2020, ενώ υπάρχουν 180 εμπορικά ΑΠΕ προς υλοποίηση. Μπορεί όπως είπε μέσα στα επόμενα 5-7 χρόνια να φτάσει στο 50% με την προώθηση έργων αποθήκευσης και ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Σημείωσε επίσης ότι το 2021 αυξήθηκαν οι εξαγωγές κατά 14%, ενώ πρόσφατα προωθήθηκε η εκστρατεία Cyprus Made για κυπριακά προϊόντα και προωθήθηκε σχέδιο δράσης για το χαλλούμι ΠΟΠ και τα κυπριακά κρασιά.
Ανέφερε επίσης ότι χρειάζεται ακόμα πολύ δουλειά για αναβάθμιση των βιομηχανικών περιοχών, παρά τα αρκετά έργα υποδομής που έχουν ήδη γίνει.
Ευκαιρία για βελτιώσεις στην αγορά ηλεκτρισμού
Όσον αφορά το άνοιγμα της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού στην Κύπρο η κα. Πηλείδου είπε ότι υπάρχει τώρα μια θετική συγκυρία την οποία η Κύπρος πρέπει να εκμεταλλευτεί ώστε να γίνουν βελτιώσεις και να μην πάθει η Κύπρος ότι έπαθαν άλλες μεσογειακές χώρες.
Πρόκειται όπως είπε για μια πολύ σημαντική ευκαιρία να μην ανοίξει η αγορά με το συγκεκριμένο μοντέλο για να μην αυξηθούν οι τιμές και να ανοίξει σωστά με τρόπο προσαρμοσμένο στα δεδομένα της Κύπρου και αποσυνδέοντας την τιμή των ΑΠΕ από την τιμή του συμβατικού καυσίμου.
Εξέφρασε την ελπίδα οι εισηγήσεις του Υπουργείου να εξεταστούν με θετικό πνεύμα.
Όσον αφορά τις τιμές των καυσίμων αναφέρθηκε ότι υπάρχει νέο λογισμικό για παρακολούθησης των τιμών και σε περίπτωση που διαπιστωθεί οτιδήποτε θα υποβληθεί άμεσα για λήψη περαιτέρω μέτρων.
Η Υπουργός επεσήμανε ότι η Κύπρος είναι ανάμεσα στις 5-7 χώρες με τις χαμηλότερες τιμές βενζίνης, ωστόσο στο πετρέλαιο οι τιμές είναι αισθητά αυξημένες.
Οι δηλώσεις των Βουλευτών
Ο Αναπληρωτής Πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών Χρύσης Παντελίδης ανέφερε ότι έθεσαν ερωτήματα για τρία ιδιαιτέρως σημαντικά ζητήματα στην Υπουργό. Το πρώτο, όπως είπε είναι η έλευση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή που άρχισε από το 2007 και ακόμα να ολοκληρωθεί και σύμφωνα με την ενημέρωση η ολοκλήρωση μετατίθεται για το τέλος του 2023. Είπε ότι η μεγάλη καθυστέρηση κρατά υψηλά το κόστος ηλεκτροπαραγωγής, ενώ εξέφρασε και την ανησυχία του για την αύξηση του κόστους κατασκευής των υποδομών, τη βιωσιμότητα του έργου και την προστασία της επένδυσης των φορολογουμένων. Ως δεύτερο θέμα ανέφερε την καθυστέρηση που υπάρχει στο άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρισμού και τα προβλήματα που εντοπίζονται στη δοκιμαστική λειτουργία της αγοράς για τα οποία χρειάζονται εισηγήσεις και λύσεις από την ΡΑΕΚ και τις αρμόδιες υπηρεσίες. Ως τρίτο θέμα είπε ότι έθεσαν το θέμα του ελέγχου της ποιότητας των καυσίμων και ιδιαίτερα αυτών που αγοράζονται από τα κατεχόμενα και ζήτησαν αναλυτική ενημέρωση από το Υπουργείο για τους αριθμούς των ελέγχων που πραγματοποιεί και τα ευρήματά τους.
Σε δηλώσεις του ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ Ονούφριος Κουλά σημείωσε ότι το συγκεκριμένο Υπουργείο έτρεξε πάρα πολλά σχέδια και συνεχάρη την Υπουργό για τα αντανακλαστικά που έχει επιδείξει τα τελευταία χρόνια. Σημείωσε ότι με την ενεργειακή κρίση προκηρύχθηκαν πολλά σχέδια που έχουν να κάνουν με την πράσινη μετάβαση ώστε να επιτευχθεί εμπροσθοβαρής επιτάχυνση των στόχων για το 2030. Σημείωσε επίσης τη σημασία των σχεδίων για ουσιαστική στήριξη των νοικοκυριών ώστε να μειώσουν τους λογαριασμούς τους μέχρι 90% σε μακροπρόθεσμη βάση. Σημείωσε επίσης ότι αυξήθηκαν οι ευάλωτες ομάδες που μπορούν να λάβουν μέχρι και 80% επιχορήγηση της επένδυσης. Με αυτό τον τρόπο, είπε, μπορούμε να βοηθήσουμε ουσιαστικά και τον τόπο αλλά και τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να αναπροσαρμοστούν, σε ένα περιβάλλον υψηλών τιμών ενέργειας που δεν φαίνεται να είναι προσωρινές.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Κώστας Κώστα δήλωσε ότι τόνισαν στην Υπουργό την ανησυχία του κόμματος για την περαιτέρω εξέλιξη του ερευνητικού προγράμματος στην ΑΟΖ της Κύπρου, εκφράζοντας ανησυχίες για τις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης για δημιουργία ή όχι του τερματικού σταθμού υγροποίησης, για το τέλμα στις διαπραγματεύσεις Κύπρου και Ισραήλ για την ανάπτυξη του κοιτάσματος ‘Αφροδίτη’, για το γεγονός ότι το κοίτασμα ‘Αφροδίτη’, παρόλες τις εξαγγελίες και συμφωνίες, παραμένει αναξιοποίητο, για τις πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας, ότι οι εταιρείες που έχουν τα δικαιώματα εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, απαιτούν τεράστια ποσά από την κυβέρνηση, για να προχωρήσουν στην αξιοποίηση τους.
Ανέφερε ακόμα ότι τόνισαν στην Υπουργό ότι οι ευθύνες της κυβέρνησης αναφορικά με την πολύ ψηλή τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος είναι βαρύτατες, υπενθυμίζοντας την τεράστια καθυστέρηση στην έλευση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή και στο άνοιγμα της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού αλλά και στη μη προώθηση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό ισοζύγιο. Για την αισχροκέρδεια στις τιμές των καυσίμων, είπε ότι αυτή συνεχίζεται και η κυβέρνηση συνεχίζει να πιστεύει ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.
Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ – Συνεργασία Μιχάλης Γιακουμή σημείωσε την ανάγκη να επιλυθούν αρκετά σημαντικά προβλήματα που αφορούν το Υπουργείο όπως τα θέματα ακρίβειας, αύξησης των τιμών των καυσίμων, αύξησης της τιμής του ηλεκτρισμού και υποστήριξης των καταναλωτών. Ζήτησε επίσης επαναφορά του σχεδίου που αφορά τη νεανική επιχειρηματικότητα, αλλά και ενίσχυση του δικτύου για να μπορούν περισσότεροι πολίτες να βάλουν φωτοβολταϊκά στα σπίτια τους. Έκανε λόγο επίσης για ανάγκη περισσότερων κονδυλίων για ενεργειακή αναβάθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλων δημοσίων κτηρίων.
