Μπήκαμε ήδη στη νέα χρονιά, το 2024. Η Πρωτοχρονιά για τους μικρούς μας φίλους αποτελεί ίσως μια από τις πολυαναμενόμενες γιορτές για ένα και μοναδικό λόγο: τα δώρα από τον Άγιο Βασίλη.
Για τους ενήλικες ο Άη Βασίλης θεωρείται μια μυθική μορφή. Οι γονείς μπορεί να γίνονται οι ίδιοι Άη Βασίληδες για τα παιδιά τους. Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως το να του κάνουν δώρα, προκαλεί όμορφα συναισθήματα, γιατί κυρίως νοιώθει πως κάποιος τον σκέφτεται ή νοιάζεται για αυτόν.
Ο Άγιος Βασίλης σε κάθε επικράτεια της γης έχει ένα διαφορετικό όνομα, μια διαφορετική όψη, ακόμα και διαφορετικές ιστορίες. Στην Κύπρο ο Άγιος Βασίλης κατά την κυπριακή παράδοση εορτάζεται την πρώτη του χρόνου και συνοδεύεται από διάφορα έθιμα.
Τα έθιμα του Αγίου Βασίλη στην Κύπρο
Ένα έθιμο που δεν τηρείται μόνο στην Κύπρο, είναι αυτό της ετοιμασίας δείπνου για τον αγαπημένο άγιο των παιδιών. Τα παιδάκια αν και θέλουν να περιμένουν να δουν αν όντως τους επισκέπτεται ο Άη Βασίλης, η κούραση δεν τους αφήνει και στο τέλος πάνε για ύπνο.
Μυστικοί Άη Βασίληδες συνήθως μεταμορφώνονται οι γονείς, τοποθετούν τα δώρα κάτω από το δέντρο και αφήνουν πίσω τους ψίχουλα από τα κουλουράκια. Η επόμενη μέρα, η Πρωτοχρονιά αφιερώνεται στο άνοιγμα των δώρων και την έκπληξη των παιδιών από την έλευση του Άγιου Βασίλη.
Κατά το γιορτινό τραπέζι της Πρωτοχρονιάς, σε περίπτωση που την προηγούμενη νύχτα δεν καταφθάσει ο Άγιος Βασίλης, όλο και κάποιος από την οικογένεια θα ντυθεί στα κόκκινα και θα φέρει δώρα στου μικρούς της οικογένειας.
Ένα ακόμα έθιμο που γίνεται κατά την πρώτη του χρόνου είναι το έδεσμα της Βασιλόπιτας η οποία γίνεται προς τιμή του Αγίου. Σύμφωνα με την παράδοση, μέσα στο κέικ τοποθετείται ένα νόμισμα το οποίο σε όποιο πέσει είναι ο τυχερός της χρονιάς. Συνήθως και “τυχαία”, πέφτει στους μικρότερους της παρέας.
Ακόμα, κατά την προηγούμενη μέρα όλα τα μέλη της οικογένειας, σύμφωνα με παλαιά βυζαντινή συνήθεια, προσπαθούν να διαγνώσουν αν τους αγαπούν πολύ αγαπητά τους πρόσωπα. Γι’ αυτό το σκοπό κόβουν χλωρή ελιά μόλις κτυπήσει η καμπάνα της εκκλησίας, για τον εσπερινό, και παίρνουν φύλλα, τα οποία ρίχνουν πάνω στη φωτιά επικαλούμενοι τον Άγιο Βασίλειο να τους φανερώσει αν τους αγαπά το πρόσωπο που θέλουν, λέγοντας:
«Άη Βασίλη βασιλιά
που περπατάς τζ’αί καλαντάς
δείξε τζ’αί φανέρωσε αν μ' αγαπά ο (η) τάδε»
Σε περίπτωση που η ελιά αναπηδήσει σημαίνει πως ο αγαπημένος/η αυτού που την έριξε ενδιαφέρεται για αυτόν/η.
Σε πολλά χωριά κατά την προηγούμενη νύκτα της Πρωτοχρονιάς τοποθετούνται πάνω στο τραπέζι κόλλυβα, κρασί, χτενιά για να χτενίσει τα γένεια του ο Άη Βασίλης, ένα κλαδί ελιάς και το πουγγί του οικοδεσπότη, γιατί πιστεύεται ότι θα έλθει ο άγιος Βασίλειος να φάει και να τα ευλογήσει. Επίσης συνήθως κατά τη νύκτα αυτή τοποθετούνται μέσα σ’ ένα πιατο διάφοροι ξηροί καρποί (που λέγονται Βασίλης) και τους ραντίζουν τακτικά μέχρις ότου βλαστήσουν.
Ο Άγιος με τα διάφορα ονόματα
Ο Άγιος Βασίλης υπήρχε αιώνες πριν γνωστή εταιρεία αναψυκτικών δημιουργήσει την φημισμένη διαφήμιση του Άγιου Νικόλαου που έκανε ο σκιτσογράφος Thomas Nast στο 1881. Συγκεκριμένα ο θρύλος γύρω από αυτή την μορφή συνδέει τις ιστορίες δύο αγίων οι οποίοι προέρχονται από την Μικρά Ασία. Κάτα την χριστιανική παράδοση ο Άγιος Βασίλειος γεννήθηκε και έζησε στην Κεσσαρεία της Μικράς Ασίας και πρόκειται για έναν από τους Τρεις Ιεράρχες, προστάτες της παιδείας με πλούσιο φιλανθρωπικό έργο. Ο Άγιος Νικόλαος ή ο Santa Claus ήταν επίσκοπος στη Μικρά Ασία τον 4ο αιώνα μ.Χ – Ο Άγιος Νικόλαος της Μύρας ήταν και αυτός φημισμένος για την βοήθεια που έδινε στους φτωχούς.
Άγιος Βασίλης, Άγιος Νικόλαος, Kris Kingle, Santa Claus, Sinter Klaas και άλλα πολλά ονόματα σε όλο τον κόσμο για τη θρυλική όψη του Μέγα Βασίλειου ή του Αγίου Νικολάου.
Η ιστορία του Αγίου Βασιλείου
Σύμφωνα με την παράδοση, ένας ισχυρός έπαρχος, διέταξε τον Άγιο Βασίλη να του φέρει όλο τον προσωπικό θησαυρό του λαού του. Ο Άγιος Βασίλης απάντησε στον έπαρχο ότι ο λαός ήταν φτωχός και δεν είχε θησαυρό να δώσει. Ο δε έπαρχος λύσσαξε και απειλούσε να σκοτώσει τον Άγιο Βασίλη. Τότε οι πολίτες έφεραν ότι κοσμήματα είχαν για να προστατεύσουν τον επίσκοπό τους.
Για τον Αη Βασίλη ήταν πρόβλημα πως να επιστρέψει το θησαυρό στον λαό. Αδύνατο να ξέρει ποιος έδωσε το κάθε κόσμημα. Έκανε να ψηθούν εκατοντάδες πίτες και στην κάθε μια έβαλε ένα χρυσό νόμισμα και τα έδωσε στους ανθρώπους. Έτσι, κατά τον μύθο, άρχισε η τοποθέτηση του νομίσματος μέσα στην βασιλόπιτα.
Ο Άγιος Νικόλαος
Ο Άγιος Νικόλαος θαυμαζόταν πολύ για την ευσέβεια και την καλοσύνη του. Λέγεται ότι χάρισε όλο τον κληρονομικό του πλούτο και ταξίδεψε στην ύπαιθρο βοηθώντας φτωχούς και άρρωστους. Μια από τις πιο γνωστές ιστορίες του Αγίου Νικολάου είναι η εποχή που έσωσε τρεις φτωχές αδερφές από το να τις πουλήσει ο πατέρας τους σε σκλάβες ή πορνεία παρέχοντάς τους μια προίκα για να μπορούν να παντρευτούν.
Η εισαγωγή του Santa Claus στην Αμερικανική κουλτούρα και η δημιουργία του κοκκινοφορεμένου Άγιου Βασίλη
Το όνομα Santa Claus εξελίχθηκε από το ολλανδικό ψευδώνυμο του Νικ, Sinter Klaas, μια συντομευμένη μορφή του Sint Nikolaas (στα ολλανδικά σημαίνει Άγιος Νικόλαος). Το 1804, ο John Pintard, μέλος της Ιστορικής Εταιρείας της Νέας Υόρκης, διένειμε ξυλογραφίες του Αγίου Νικολάου στην ετήσια συνάντηση της εταιρείας. Το φόντο της γκραβούρας περιέχει γνωστές πλέον εικόνες του Άγιου Βασίλη, όπως κάλτσες γεμάτες με παιχνίδια και φρούτα κρεμασμένα πάνω από ένα τζάκι.
Το 1822, ο Clement Clarke Moore, ένας επισκοπικός λειτουργός, έγραψε ένα μεγάλο χριστουγεννιάτικο ποίημα για τις τρεις κόρες του με τίτλο «An Account of a Visit from St. Nicholas», πιο ευρέως γνωστό ως «Twas The Night Before Christmas».
Το ποίημα του Moore, το οποίο αρχικά δίσταζε να δημοσιεύσει λόγω της επιπόλαιας φύσης του θέματός του, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για τη σύγχρονη εικόνα μας για τον Άγιο Βασίλη ως ένα «σωστό χαρούμενο γέρικο ξωτικό» με μια κομψή φιγούρα και την υπερφυσική ικανότητα να ανεβαίνει μια καμινάδα με ένα απλό νεύμα του κεφαλιού του!
Το 1881, ο πολιτικός σκιτσογράφος Thomas Nast χρησιμοποίησε το ποίημα του Moore για να δημιουργήσει την πρώτη ομοιότητα που ταιριάζει με τη σύγχρονη εικόνα μας για τον Άγιο Βασίλη. Η γελοιογραφία του, που εμφανίστηκε στο Harper's Weekly, απεικόνιζε τον Άγιο Βασίλη ως έναν στρογγυλό, χαρούμενο άνδρα με γεμάτη, λευκή γενειάδα, να κρατά ένα σάκο φορτωμένο με παιχνίδια για τα τυχερά παιδιά.
Με πληροφορίες από History Channel
