Το αίτημα για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα γεννήθηκε με την Ελληνική Επανάσταση, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο ιστορικός Πέτρος Παπαπολυβίου, του οποίου το καινούργιο βιβλίο, με τίτλο «Πτυχές και διαθλάσεις του κυπριακού 1821. Πρόσωπα, σχέδια και σκιές», θα παρουσιαστεί στις 6 Ιουλίου στη Λευκωσία.
Στην επισήμανση ότι η συνεισφορά της Κύπρου στην Ελληνική Επανάσταση παρέμενε μέχρι τώρα εν πολλοίς άγνωστη, ο κ. Παπαπολυβίου απάντησε ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι, οι οποίοι διαφέρουν κατά ιστορικές περιόδους. Κατ’ αρχάς, για πολλές δεκαετίες το βάρος δόθηκε στη συντήρηση της μνήμης των θυμάτων των ιουλιανών σφαγών του 1821, ανέφερε, προσθέτοντας ότι η συμμετοχή Κυπρίων αγωνιστών στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 θεωρήθηκε αυτονόητη και γι’ αυτό υποβαθμίστηκε.
Επιπλέον, σημείωσε ότι η συντριπτική πλειονότητα των Κυπρίων επαναστατών παρέμεινε στην απελευθερωθείσα Ελλάδα μετά την ανεξαρτησία και δεν επέστρεψε στην οθωμανοκρατούμενη Κύπρο, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να ξεχαστούν με την πάροδο του χρόνου. Τέλος, οι δύο πρώτοι συστηματικοί ερευνητές των ελληνικών αρχείων για την κυπριακή συμβολή στο 1821, ο Ροδίων Γεωργιάδης και ο Λοΐζος Φιλίππου, απεβίωσαν πριν προλάβουν να δημοσιεύσουν οι ίδιοι τα αποτελέσματα της έρευνάς τους, υπογράμμισε ο κ. Παπαπολυβίου.
Ερωτηθείς τι τον εντυπωσίασε περισσότερο κατά τη διάρκεια της έρευνάς του, ο κ. Παπαπολυβίου είπε ότι έχει ξεχωρίσει όσα έχει ανακαλύψει για μεγάλες μορφές Κυπρίων αγωνιστών, όπως τον Χαράλαμπο Μάλη ή τον Κυπριανό Θησέα, λόγιους όπως τον Λευκωσιάτη Ιλαρίωνα Πασχαλίδη, αρχιμανδρίτη στο Άμστερνταμ μετά το 1821 και εξομολόγο της Ρωσίδας βασίλισσας των Κάτω Χωρών, ή τον Ιωαννίκιο τον Βατοπαιδινό, από τον Πεδουλά, αλλά και για τα προσωπικά και οικογενειακά δράματα ανθρώπων όπως ο Σολομών Νικολαΐδης, εξισλαμισθείς για μερικά χρόνια (Σουλεϊμάν Νουρή) ή άλλοι φυγάδες των ιουλιανών σφαγών.
Ο ιστορικός έκανε λόγο για νέα έγγραφα, τα οποία επιβεβαιώνουν ότι η ηγετική ομάδα των Κυπρίων αγωνιστών δεν έπαψε ποτέ, παρά τις απογοητεύσεις και τις αντιξοότητες, να πασχίζει και για την απελευθέρωση της Κύπρου, στο πλαίσιο της Επανάστασης. Ακόμη, σημείωσε ότι, σύμφωνα με τα νέα στοιχεία, ο συνολικός αριθμός των μέχρι πρότινος άγνωστων Κυπρίων αγωνιστών έφτασε στους 294.
Σε ό,τι αφορά την υποδοχή της Ελληνικής Επανάστασης από τους Κυπρίους, ο κ. Παπαπολυβίου ανέφερε στο ΚΥΠΕ ότι οι επαναστατικές ιδέες και οι προκηρύξεις της Φιλικής Εταιρείας είχαν διαδοθεί στην Κύπρο, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση των Οθωμανών, αφού τον Μάιο του 1821 μετακλήθηκαν 4.000 επιπλέον στρατιώτες του Σουλτάνου, και τον Ιούλιο έγιναν οι σφαγές που συγκλόνισαν το νησί.
Πέραν αυτών, όμως, υπάρχουν τρία έγγραφα που δημοσιεύονται στο βιβλίο του κ. Παπαπολυβίου. Πρόκειται για τις δύο εκκλήσεις του Κυπριανού Θησέως προς τους προκρίτους της Ύδρας, τον Ιούλιο και τον Οκτώβριο του 1821, για προσφορά οικονομικής βοήθειας στα σχέδιά του για οργάνωση εκστρατείας απελευθέρωσης της Κύπρου, και τη λεγόμενη «διακήρυξη του Δεκεμβρίου του 1821», μιας ομάδας Κυπρίων φυγάδων που δηλώνουν ότι «συμφώνως με τους λοιπούς αδελφούς ημών Έλληνας, θέλουν προσπαθήσει την Ελευθερίαν (...) της Νήσου Κύπρου». Στο βιβλίο δημοσιεύεται για πρώτη φορά μια άγνωστη εκδοχή της «διακήρυξης», που σώζεται στο Ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου, στην Αθήνα, και την υπογράφουν 18 πρόσωπα. Δύο από αυτούς είναι ιερείς από το Λευκόνοικο, πρόσθεσε ο κ. Παπαπολυβίου.
Απαντώντας στο ερώτημα για τη συμβολή της Ελληνικής Επανάστασης στη διαμόρφωση του αιτήματος των Κυπρίων για ένωση με την Ελλάδα, ο κ. Παπαπολυβίου εξήγησε ότι το αίτημα για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα γεννήθηκε με την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης, αφού δηλώθηκε επίσημα από τον Αύγουστο του 1828, όταν ο Αρχιεπίσκοπος Πανάρετος, οι μητροπολίτες και οι πρόκριτοι της Κύπρου ζήτησαν από τον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια «να δοθή ιατρεία εις τας πληγάς των». Η Κύπρος ήταν αδύνατο να ενταχθεί στα όρια του πρώτου ελληνικού κράτους το 1830, όμως η συμπερίληψή της, από τον Καποδίστρια, τον Οκτώβριο του 1827, στα «όρια της Ελλάδος» και στα τμήματα του «ελληνικού έθνους» υπήρξε, παράλληλα, η αφετηρία του κυπριακού αλυτρωτισμού, κατέληξε.
