Η ρήξη ανάμεσα στον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ και τον Έλον Μασκ, τον ισχυρότερο επιχειρηματία του πλανήτη, έχει ήδη λάβει διαστάσεις καίριας πολιτικής και οικονομικής σημασίας στις ΗΠΑ. Αυτό που ξεκίνησε ως μια κριτική στο νέο δημοσιονομικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης, εξελίχθηκε μέσα σε λίγες ώρες σε μια αντιπαράθεση, με εκατέρωθεν απειλές, οικονομικές επιπτώσεις και πολιτικές προεκτάσεις που δύσκολα μπορούν να αγνοηθούν.
Η σχέση των δύο ανδρών ήταν, μέχρι πρόσφατα τουλάχιστον, από τις πλέον ισχυρές και συμβολικές της περιόδου Τραμπ 2.0. Ο Έλον Μασκ, πέρα από ηγετική μορφή στον τεχνολογικό τομέα, είχε ενταχθεί θεσμικά στην κυβέρνηση ως ειδικός υπάλληλος με εξουσία σε θέματα δημοσιονομικής αποδοτικότητας. Υπό την εποπτεία του συστάθηκε το Υπουργείο Κυβερνητικής Αποδοτικότητας-DOGE το οποίο, τους πρώτους τρεις μήνες της διακυβέρνησης Τραμπ, είχε ήδη οδηγήσει στο κλείσιμο κρατικών οργανισμών και την αναδιοργάνωση ολόκληρων υπηρεσιών. Ήταν μια συνεργασία υψηλού ρίσκου αλλά και προσδοκιών. Η παρουσία του Μασκ στον Λευκό Οίκο ήταν τακτική, σχεδόν οικογενειακή, και η δημόσια εικόνα τους προβαλλόταν ως ενιαίο μέτωπο μεταρρύθμισης και τεχνοκρατικής καινοτομίας.
Ποιο είναι το κόστος του «διαζυγίου» Τραμπ – Μασκ για τις ΗΠΑ;
Ωστόσο, η ενότητα αυτή διαλύθηκε ως κάστρο στην άμμο, με αιτία (ή αφορμή) την αντίδραση του Μασκ στο νέο νομοσχέδιο του Τραμπ, γνωστό ως “Big Beautiful Bill”. Ο επικεφαλής της Tesla και της SpaceX άσκησε έντονη κριτική, χαρακτηρίζοντας το σχέδιο «μη βιώσιμο» και επισημαίνοντας ότι δίνει προτεραιότητα σε προεκλογικές επιδιώξεις εις βάρος της οικονομικής σταθερότητας. Ο ίδιος εστίασε στην ανάγκη για μείωση του δημοσίου χρέους, το οποίο χαρακτήρισε ως «υπαρξιακή απειλή για τις ΗΠΑ».
Η αντίδραση του Λευκού Οίκου ήταν αιχμηρή. Ο Τραμπ, μέσω της πλατφόρμας του Truth Social, υπονόησε ότι η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο ακύρωσης των κρατικών συμβολαίων με τις εταιρείες του Μασκ. Μάλιστα, σε ανάρτησή του ανέφερε ότι «ο ευκολότερος τρόπος να εξοικονομήσουμε δισεκατομμύρια στον προϋπολογισμό μας είναι να διακόψουμε τα κυβερνητικά συμβόλαια και τις επιχορηγήσεις του Έλον». Πρόκειται για απειλή με απτές συνέπειες, καθώς η SpaceX αποτελεί κρίσιμο εταίρο της NASA για τη μεταφορά αστροναυτών και εξοπλισμού στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Τραμπ-Μασκ: Η περιβόητη συμμαχία που κατέληξε σε δημόσια αντιπαράθεση
Η απάντηση του Μασκ ήταν εξίσου δραστική. Σε σειρά αναρτήσεων στην πλατφόρμα "X", κάλεσε για την παραπομπή του Τραμπ, ενώ απείλησε με την πρόωρη απόσυρση του διαστημικού σκάφους Dragon. Μία τέτοια κίνηση θα ανέτρεπε σοβαρά τον σχεδιασμό των επόμενων διαστημικών αποστολών των ΗΠΑ. Παρότι λίγες ώρες αργότερα ανασκεύασε την απειλή του, η ζημιά είχε ήδη γίνει, οι αγορές αντέδρασαν έντονα, με τη μετοχή της Tesla να καταγράφει πτώση 14%.
Η σύγκρουση όμως δεν έμεινε σε επίπεδο πολιτικής ή επιχειρηματικής αντιπαράθεσης. Η ένταση κορυφώθηκε όταν ο Μασκ υπαινίχθηκε δημοσίως ότι ο πρόεδρος Τραμπ εμπλέκεται στα λεγόμενα «αρχεία Έπσταϊν», ισχυρισμός που δεν συνοδεύτηκε από αποδεικτικά στοιχεία, αλλά προκάλεσε αναστάτωση τόσο στον πολιτικό κόσμο όσο και στην κοινή γνώμη. Το σχόλιο αυτό θεωρήθηκε από κυβερνητικούς αξιωματούχους ως ένα σημείο χωρίς επιστροφή. Σύμφωνα με πηγές εντός της κυβέρνησης, στελέχη του Λευκού Οίκου που μέχρι εκείνη τη στιγμή προσπαθούσαν να μεσολαβήσουν για αποκλιμάκωση, εγκατέλειψαν κάθε σχετική προσπάθεια μετά τη συγκεκριμένη ανάρτηση.
Βαριές κατηγορίες Μασκ: «Το όνομα του Τραμπ είναι στη λίστα Επστάιν»
Η Εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, προσπάθησε να μειώσει τη σημασία της ρήξης, αποδίδοντάς την στην απογοήτευση του Μασκ επειδή δεν περιλήφθηκαν στον νόμο πολιτικές που ο ίδιος πρότεινε. Ωστόσο, τα γεγονότα που ακολούθησαν δείχνουν ότι το ρήγμα είναι βαθύτερο. Ο Τραμπ, παρά τις αρχικές προσπάθειες αποστασιοποίησης, σε δηλώσεις του τόνισε ότι δεν τον ενοχλεί που ο Μασκ «στράφηκε εναντίον του», ενώ σε δημόσια εμφάνισή του απέφυγε να αναφερθεί εκ νέου στο ζήτημα. Σύμφωνα με πηγές του Politico, έχει προγραμματιστεί τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ των δύο ανδρών, όμως οι προσδοκίες για ουσιαστική αποκατάσταση των σχέσεων παραμένουν χαμηλές.
Η πολιτική δυναμική της ρήξης δεν περιορίζεται στη διαπροσωπική διάσταση. Η πιθανότητα ο Μασκ να χρηματοδοτήσει υποψήφιους που θα αμφισβητήσουν το νομοσχέδιο ή ακόμη και να κινηθεί κατά Ρεπουμπλικανών πολιτικών ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών, προκαλεί ανησυχία στο Ρεπουμπλικανικό στρατόπεδο. Ήδη, αναλυτές σημειώνουν ότι ο ρόλος του Μασκ στη διαμόρφωση πολιτικών συσχετισμών μέσω χρηματοδότησης δεν μπορεί να υποτιμηθεί.
«Έφυγε και πήγε μακριά» - Αποχωρεί από την κυβέρνηση Τραμπ ο Μασκ
Την ίδια στιγμή, οι Δημοκρατικοί εμφανίζονται διστακτικοί να προσεγγίσουν ξανά τον επιχειρηματία, παρά το γεγονός ότι η αντιπαράθεσή του με τον Τραμπ ενδέχεται να λειτουργήσει έμμεσα υπέρ τους. Όπως σχολιάζουν οι Δημοκρατικοί, «οτιδήποτε αποδυναμώνει τους Ρεπουμπλικανούς, ενισχύει τη δική μας θέση». Ωστόσο, η επιστροφή του Μασκ στην πλευρά των Δημοκρατικών θεωρείται πολιτικά και επικοινωνιακά αβέβαιη, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.
Πέρα από την προσωπική ένταση Τραμπ-Μασκ και τις ανταλλαγές κατηγοριών, τα διακυβεύματα είναι ευρύτερα καθώς αφορούν τις κρατικές σχέσεις με τον ιδιωτικό τομέα, την αξιοπιστία της διαστημικής στρατηγικής των ΗΠΑ, τις εσωκομματικές ισορροπίες στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και τη σταθερότητα των αγορών.
Μασκ: Απογοητευμένος από το «μεγάλο, όμορφο» φορολογικό νομοσχέδιο του Τραμπ
Εάν αυτή η κρίση θα εξελιχθεί σε θεσμική ρήξη ή σε προσωρινό επεισόδιο θα φανεί το αμέσως επόμενο διάστημα. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η πολιτική σκηνή των Ηνωμένων Πολιτειών έχει ήδη υποστεί μια γερή δόνηση και τίποτα δεν δείχνει ότι οι «μετασεισμοί θα είναι ασθενείς».
