Η ενοποίηση του FIR (Flight Information Region) Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδος αποτελεί ένα στρατηγικό ζήτημα με σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία, την αεροπορική ασφάλεια και την περιφερειακή σταθερότητα. Στο παρόν άρθρο, εξετάζονται οι οικονομικές διαστάσεις του ζητήματος, η απώλεια εσόδων της Κυπριακής Δημοκρατίας από τη λειτουργία του αεροδρομίου στην Τύμπου, οι προκλήσεις που σχετίζονται με την ασφάλεια των πτήσεων, καθώς και οι αμυντικές και ενεργειακές ωφέλειες της συνεργασίας των τριών χωρών.
Γράφει ο Χρήστος Γιανναράς
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, ευνοήθηκε από την κατοχή του νησιού από τους Άγγλους, με την απόδοσή ενός αρκετά μεγάλου σε μέγεθος FIR “δυσανάλογό” με το μέγεθος του νησιού, καθώς εξυπηρετούσε τα συμφέροντα και την παρουσία των Άγγλων στην περιοχή και γενικότερα στην Μέση Ανατολή.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η de facto λειτουργεία του “FIR Ercan” γίνεται με την σιωπηλή αποδοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας και μέσα στα πλαίσια των ΜΟΕ. Αν δε αναλογιστεί κανείς ότι έχει χρησιμοποιηθεί και από Ελληνοκύπριους πολιτικούς δεν πρέπει να ξενίζει κανένα η εδραίωση του!!!
Οικονομικές Επιπτώσεις και Διαφεύγοντα Κέρδη της Κυπριακής Δημοκρατίας
Η παράνομη λειτουργία του αεροδρομίου στην Τύμπου στα κατεχόμενα οδηγεί σε απώλειες εκατομμυρίων ευρώ για την Κυπριακή Δημοκρατία. Οι απώλειες αυτές προέρχονται από:
Τέλη υπέρπτησης και προσγείωσης – με τις πτήσεις που κατευθύνονται προς τα κατεχόμενα αποφεύγουν το FIR Λευκωσίας, στερώντας σημαντικά έσοδα από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Μειωμένη χρήση του νόμιμου FIR - η ύπαρξη μη αναγνωρισμένου εναέριου χώρου στα κατεχόμενα, που έχει κόψει στα δύο το FIR Λευκωσίας αποτρέπει διεθνείς αεροπορικές εταιρείες από το να χρησιμοποιούν το FIR Λευκωσίας ως κόμβο, κάτι που θα είχε θετικές επιπτώσεις για την κυπριακή οικονομία.
Αεροπορικός τουρισμός - η νόμιμη αεροπορική σύνδεση της Κύπρου με χώρες της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης θα μπορούσε να ενισχυθεί εάν η εναέρια κυκλοφορία ήταν κεντρικά ελεγχόμενη και όχι διασπασμένη.
Η ενοποίηση των FIR Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδος θα διασφάλιζε τη νομική και οικονομική ομαλότητα, καθιστώντας το FIR Λευκωσίας ισχυρότερο και απαλλαγμένο από την παράνομη δραστηριότητα.
Στατιστικά Στοιχεία του FIR Λευκωσίας
Σύμφωνα με δεδομένα από το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας, υπάρχει αριθμητική καταγραφή των πτήσεων που περνούν από το FIR Λευκωσίας κατά μήνα από το 1997, με 405,000 πτήσεις να έχουν χρησιμοποιήσει το FIR μας κατά το 2023, ένας διόλου ευκαταφρόνητος αριθμός, που θα μπορούσε να ήταν υπερδιπλάσιος. Μια λεπτομερής ανάλυσης των αριθμητικών δεδομένων των υπερπήσεων και προσγείωσης, θα μπορούσαν να καταδείξουν την τεράσια απώλεια εσόδων της Κυπριακής Δημοκρατίας, από τις απώλειες εσόδων από τέλη υπέρπτησης και προσγείωσης που δεν εισπράττονται λόγω της παράνομης λειτουργίας του αεροδρομίου, της Τύμπου.
Ζητήματα Ασφάλειας των Πτήσεων
Η ανεξέλεγκτη λειτουργία του αεροδρομίου στην Τύμπου και η ύπαρξη μη αναγνωρισμένου εναέριου χώρου δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια των πτήσεων. Αυτοί περιλαμβάνουν:
Έλλειψη ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας - οι πτήσεις που εισέρχονται και εξέρχονται από τα κατεχόμενα δεν καταγράφονται επισήμως από τις διεθνείς αεροπορικές αρχές, αυξάνοντας τον κίνδυνο ατυχημάτων.
Παραβιάσεις FIR και πιθανότητα σύγκρουσης - χωρίς ενιαίο έλεγχο, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα πτητικών παραβιάσεων και ατυχημάτων μεταξύ εμπορικών και στρατιωτικών αεροσκαφών.
Αδυναμία άμεσης απόκρισης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης - σε περιπτώσεις ανάγκης, η έλλειψη συντονισμού μπορεί να καθυστερήσει τη διάσωση και να θέσει ανθρώπινες ζωές σε κίνδυνο.
Η ενοποίηση των FIR θα επέτρεπε έναν αποτελεσματικότερο έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας, μειώνοντας τον κίνδυνο ατυχημάτων και βελτιώνοντας τη συνολική ασφάλεια των πτήσεων.
Αμυντικές και Γεωστρατηγικές Ωφέλειες
Η συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στον τομέα του FIR θα ενίσχυε την αμυντική συνεργασία και την περιφερειακή σταθερότητα. Η δημιουργία ενός ενιαίου αεροπορικού χώρου θα επέτρεπε:
Καλύτερο συντονισμό στρατιωτικών επιχειρήσεων - η ύπαρξη ενός κοινού FIR θα διευκόλυνε τις κοινές ασκήσεις και τις επιχειρήσεις των τριών χωρών.
Αποτροπή εναέριων παραβιάσεων - ένα ενιαίο FIR θα παρείχε μεγαλύτερη επιτήρηση και έλεγχο, αποτρέποντας παραβιάσεις από μη φιλικές δυνάμεις.
Κοινή χρήση στρατιωτικών υποδομών - οι αεροπορικές βάσεις σε Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τους συμμάχους, ενισχύοντας τη στρατιωτική ετοιμότητα.
Επιπλέον, η στενή συνεργασία με το Ισραήλ, το οποίο διαθέτει ανεπτυγμένα μέσα επιτήρησης και άμυνας, θα προσέφερε επιπλέον οφέλη για την Κύπρο και την Ελλάδα.
Στρατηγικά Οφέλη για την Ισραηλινή Αεροπορία και Ναυτικό
Η ενοποίηση των FIR θα προσέφερε στο Ισραήλ αυξημένο στρατηγικό βάθος, επιτρέποντας στην Ισραηλινή Αεροπορία και το Ναυτικό να επιχειρούν με μεγαλύτερη ευελιξία στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ενίσχυση της ικανότητά τους για αποτροπή και άμυνα όσο αφορά το κράτος του Ισραήλ, καθώς και για την προστασία ενεργειακών υποδομών και θαλάσσιων οδών.
Επιπλέον, η συνεργασία με την Ελλάδα και την Κύπρο θα ενίσχυε τη συλλογική ασφάλεια και θα προωθούσε τη σταθερότητα στην περιοχή.
“Νομιμοποίηση” της Παρουσίας του Ελληνικού Ναυτικού και Αεροπορίας στην Κύπρο
Η ενοποίηση των FIR θα δώσει αναπνοή στην ασφυκτιούσα θάλασσα του Αιγαίου που ενίοτε αποκόπτεται στις περιοχές Καρπάθου, Ρόδου από τους Τούρκους (βλέπε Aksaz Deniz Üssü τουρκικός ναύσταθμος απέναντι από την Ρόδο) από το τουρκικό ναυτικό με διάφορες προφάσεις και αιτιάσεις. Μια τέτοια εξέλιξη θα κρατά ανοικτές τις θαλάσσιες πόρτες στο Ελλαδικό Ναυτικό και λόγους να κινείται ανατολικότερα, ένθεν των ελλαδικών θαλασσών προς την Κύπρο, μέσα στα πλαίσια του ενοποιημένου FIR και της αποστολής του
Μέσω της ενοποίησης των FIR, η παρουσία του Ελληνικού Ναυτικού και της Αεροπορίας στην Κύπρο θα αποκτούσε θεσμική νομιμοποίηση, επιτρέποντας τη συνεχή και απρόσκοπτη συνεργασία μεταξύ των τριών χωρών.
Αυτό θα ενίσχυε την αμυντική συνεργασία και θα βελτίωνε την ικανότητα αντιμετώπισης κοινών απειλών στην περιοχή.
Βέβαια θα μπορούσε κάποιος να σχολιάσει ότι η Ελλάς ΔΕΝ χρειάζεται καμία συμφωνία για το FIR καθότι είναι η μόνη εγγυήτρια δύναμη που υπήρξε ουσιαστικά ΑΠΟΥΣΑ και συνεχίζει να είναι στρατιωτικά στην Κύπρο. Για να μην εκληφθεί ως “βλασφημία” και “ακύρωση” της Μητέρας Πατρίδας για την συνεχιζόμενη συμπαράσταση, εννοούμε ότι στρατιωτικά υπήρξε και εξακολουθεί να είναι απούσα!!!
Έρευνα και Διάσωση (SAR) και οι Αδυναμίες του FIR Κύπρου
Η Κυπριακή Δημοκρατία διαθέτει περιορισμένα μέσα έρευνας και διάσωσης (SAR), παρά το γεγονός ότι το FIR Λευκωσίας καλύπτει τεράστια θαλάσσια και εναέρια έκταση. Η ενοποίηση των FIR θα επέτρεπε:
Καλύτερη αξιοποίηση των μέσων SAR του Ισραήλ και της Ελλάδας με τις δύο χώρες να διαθέτουν ισχυρότερες αεροπορικές και ναυτικές δυνατότητες, που θα μπορούσαν να καλύψουν αποτελεσματικότερα τις ανάγκες έρευνας και διάσωσης.
Αυξημένη διαλειτουργικότητα με κοινά πρωτόκολλα SAR και συντονισμό μεταξύ των χωρών θα καθιστούσαν τις διασώσεις πιο άμεσες και αποτελεσματικές.
Περισσότερη χρηματοδότηση για κοινές επιχειρήσεις SAR, τόσο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και την διεθνή κοινότητα, αναγνωρίζοντας τη συνεργασία, θα μπορούσε να συνεισφέρει χρηματοδοτήσεις για την ενίσχυση των υποδομών έρευνας και διάσωσης.
Ενεργειακή Ασφάλεια, Ναυτιλία και Διαχείριση Μεταναστευτικών Ροών
Η ενιαία διαχείριση του εναέριου χώρου Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ θα είχε θετικές επιπτώσεις και σε άλλους στρατηγικούς τομείς:
Ενίσχυση της ασφάλειας των ενεργειακών υποδομών: Οι θαλάσσιες πλατφόρμες εξόρυξης φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο θα προστατεύονταν αποτελεσματικότερα μέσω ενός κοινού FIR και κοινών περιπολιών.
Βελτιωμένη προστασία ναυτιλιακών διαδρομών: Ο έλεγχος του αεροπορικού χώρου είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη ναυτιλιακή ασφάλεια, ειδικά για τα εμπορικά πλοία που διέρχονται από τη Μεσόγειο.
Καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης: Η στενότερη συνεργασία θα επέτρεπε την καλύτερη παρακολούθηση και αντιμετώπιση παράνομων μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη.
Αναβάθμιση των Βάσεων "Ανδρέας Παπανδρέου" και Μαρί
Η αναβάθμιση της αεροπορικής βάσης "Ανδρέας Παπανδρέου" και της ναυτικής βάσης στο Μαρί από τις Ηνωμένες Πολιτείες θα αυξήσει τη στρατιωτική και αεροπορική δραστηριότητα στην περιοχή. Αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη για ασφαλή αεροπλοΐα και ναυσιπλοΐα, καθώς η αυξημένη κίνηση απαιτεί αποτελεσματικό συντονισμό και διαχείριση του εναέριου και θαλάσσιου χώρου.
Πλεονεκτήματα της Ενοποίησης του FIR Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας
Βελτίωση της ασφάλειας πτήσεων – ο συντονισμός των εναέριων μετακινήσεων θα μειώσει τους κινδύνους ατυχημάτων και συγκρούσεων, ειδικά σε μια στρατηγικά κρίσιμη περιοχή.
Ενίσχυση της στρατιωτικής συνεργασίας – θα επιτρέψει καλύτερο συντονισμό στις κοινές αμυντικές ασκήσεις και επιχειρήσεις Έρευνας και Διάσωσης.
Οικονομίες κλίμακας – η κοινή διαχείριση των FIR μπορεί να μειώσει τα λειτουργικά κόστη και να αυξήσει τα έσοδα από την εναέρια κυκλοφορία.
Προστασία ενεργειακών υποδομών – η συντονισμένη αεροναυτική παρουσία θα προστατεύσει κρίσιμες ενεργειακές εγκαταστάσεις, όπως τα κοιτάσματα φυσικού αερίου.
Ενίσχυση των ναυτιλιακών διαδρομών – η ενοποίηση θα επιτρέψει αυξημένη ασφάλεια στις θαλάσσιες μεταφορές, ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης – ο συντονισμός των αεροναυτικών δυνάμεων θα επιτρέψει καλύτερη επιτήρηση των συνόρων
Στρατηγικά οφέλη για τις ΗΠΑ και συμμάχους – οι Ηνωμένες Πολιτείες και σύμμαχες χώρες όπως η Αίγυπτος και ο Λίβανος θα επωφεληθούν από τη σταθερότητα που θα προκύψει.
Πιθανά Προβλήματα και Αντιδράσεις της Τουρκίας
Η ενοποίηση του FIR Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας πιθανότατα θα προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από την Τουρκία η οποία θα θεωρήσει αυτή την πρωτοβουλία ως περιορισμό των γεωπολιτικών της συμφερόντων στην περιοχή. Ως αποτέλεσμά θα προχωρήσεις, σχεδόν σίγουρα με τις ακόλουθες ενέργειες:
Πολιτική ένταση – θα αυξήσει την πίεση και τις απειλές προς την Κυπριακή Δημοκρατία, ως τον πλέον αδύναμο κρίκο σε μία τέτοια ενέργεια, θα σκληρύνει την θέση της στο Κυπριακό και θα προκαλέσει διάφορες εντάσεις στην Γραμμή Κατάπαυσης του Πυρός στην Κύπρο.
Αεροπορικές – Ναυτικές Παραβιάσεις – η Άγκυρα θα εντείνει και θα αυξήσει τις παραβιάσεις στο FIR Λευκωσίας, στο Αιγαίο και εντός της Ελληνικής και Κυπριακής ΑΟΖ ως απάντηση στην ενοποίηση, ενώ όπως και το παρελθόν θα προβεί σε ενέργειες επίδειξης δύναμης
Πιέσεις στο ΝΑΤΟ και ΗΠΑ – ως μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία θα προσπαθήσει να μπλοκάρει ή να υπονομεύσει τη συνεργασία Ελλάδας-Ισραήλ αλλά και θα επιδοθεί στο εκβιαστικό παιγνίδι του φλερταρίσματος με την Ρωσία – όπως κάνει κάθε φορά που βρίσκεται στα δύο στενά – διεκδικώντας παρέμβαση των ΗΠΑ υπέρ της.
αντιδράσεις σε διεθνείς οργανισμούς – η Άγκυρα, γνωστή για την νομιμοφανής απαιτήσεις και τοποθετήσεις της – μπορεί να τετραγωνίσει τον κύκλο – θα να επιχειρήσει να μπλοκάρει την αναγνώριση της ενοποίησης μέσω διεθνών φορέων όπως ο ICAO.
Συμπέρασμα
Η ενοποίηση των FIR Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδος αποτελεί μία πολυδιάστατη στρατηγική επιλογή που μπορεί να προσφέρει τεράστια οφέλη στην οικονομία, την ασφάλεια και την αμυντική συνεργασία. Η αντιμετώπιση των υφιστάμενων προβλημάτων, όπως η λειτουργία του αεροδρομίου στην Τύμπου, η ενίσχυση της έρευνας και διάσωσης, καθώς και η προστασία των ενεργειακών και ναυτιλιακών συμφερόντων, καθιστούν την εν λόγω ενοποίηση αναγκαία για τη σταθερότητα και την πρόοδο της Ανατολικής Μεσογείου. Η Τουρκία πιθανότατα θα αντιδράσει με διπλωματικές διαμαρτυρίες, αύξηση των στρατιωτικών ασκήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο και προσπάθεια να ενισχύσει τη στρατιωτική της παρουσία στα κατεχόμενα. Ωστόσο, η ισχυρή συμμαχία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, σε συνδυασμό με την υποστήριξη των ΗΠΑ, μπορεί να μετριάσει τις αντιδράσεις και να καταστήσει την ενοποίηση του FIR μια εφικτή και βιώσιμη στρατηγική επιλογή.