Στα επιτεύγματα της θητείας της ως Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εστίασε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατά την τελευταία ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης ενώπιον της τρέχουσας σύνθεσης της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο, εστιάζοντας ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και την οικονομική της διάσταση, παρουσιάζοντας ακόμα μια σειρά νέων πρωτοβουλιών, όπως τον διορισμό απεσταλμένου για τα προβλήματα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, και την ανάθεση στον Μάριο Ντράγκι της σύνταξης έκθεσης για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, αλλά και εστίαση στην υπεύθυνη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, ενώ δεν απέκλεισε την αλλαγή Συνθηκών αν χρειαστεί ενόψει της μελλοντικής διεύρυνσης.
Στις παρεμβάσεις ξεχώρισε η αναφορά του προέδρου του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Μάνφρεντ Βέμπερ, στην ανάγκη για κοινή αμυντική πολιτική σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και οι επικρίσεις από τους επικεφαλής της ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών, Ιράτσε Γκαρσία Πέρεθ, της Renew (Φιλελεύθεροι) Στεφάν Σεζουρνέ και των Πρασίνων, Φιλίπ Λαμπέρ, κατά των συμμαχιών κομμάτων του ΕΛΚ με κόμματα της ακροδεξιάς.
Η Πρόεδρος της Κομισιόν δέχθηκε επίσης σημαντική κριτική από τον επικεφαλής της ομάδας της Αριστεράς Μάρτιν Σίρντεβαν σε σχέση με την αύξηση του κόστους ζωής, καθώς και επικρίσεις από τον Ρίσαρντ Λεγκούτκο εκ μέρους των Ευρωπαίων Συντηρητικών Μεταρρυθμιστών (ECR) και τον Μάρκο Ζάνι της ακροδεξιάς ομάδας Ταυτότητα και Δημοκρατία (ID) για τις επιπτώσεις της πράσινης συμφωνίας στους αγρότες και την οικονομία, και για τη μετανάστευση.
Στη δευτερολογία της η κ. Φον ντερ Λάιεν απάντησε σε επικρίσεις για τους περιορισμούς στην αποδέσμευση κονδυλίων λόγω παραβάσεων κράτους δικαίου, τονίζοντας ότι η πολιτική αυτή πηγάζει από την ανάγκη της προστασίας των χρημάτων των φορολογουμένων, και πως δεν μπορεί να υπάρξει αποδέσμευση όσο δεν εφαρμόζονται μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν.
Ξεκινώντας την ομιλία της, η κ. Φον ντερ Λάιεν ανέφερε πως όταν παρουσίαζε το 2019 τις προτεραιότητες της για μια πράσινη, ψηφιακή και γεωπολιτική Ευρώπη είχε αντιμετωπιστεί με δυσπιστία από κάποιους. Όπως ανέφερε επίσης, η Κομισιόν έχει εκπληρώσει το 90% των στόχων που είχε θέσει. Πρόσθεσε ότι σήμερα βλέπουμε τη γέννηση της γεωπολιτικής ΕΕ μέσω της στήριξης στην Ουκρανία, της απάντησης στις φιλοδοξίες της Κίνας και την προώθηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Η κ. Φον ντερ Λάιεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία στην πρόοδο που επιτεύχθηκε όσον αφορά την ισότητα των φύλων, μέσω της συμφωνίας για την οδηγία για την ισότητα στα διοικητικά συμβούλια εταιρειών, και την οδηγία για τη διαφάνεια όσον αφορά την ισότητα στις απολαβές. Επίσης αναφέρθηκε στην προώθηση της πρότασης για καταπολέμηση της έμφυλης βίας, και εξέφρασε την ελπίδα να καταστεί νόμος η βασική αρχή πως «όχι σημαίνει όχι».
Σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία η κ. Φον ντερ Λάιεν ανέφερε πως οι φυσικές καταστροφές αυτού του καλοκαιριού σε Ελλάδα και Σλοβενία ήταν υπενθύμιση του καλέσματος της ιστορίας και πως «αυτή είναι η πραγματικότητα ενός πλανήτη που κοχλάζει». Τόνισε όμως πως η πράσινη συμφωνία σχεδιάστηκε ως «ευκαιρία για διατήρηση της μελλοντικής μας ευημερίας», αποδεικνύοντας πως η μείωση των εκπομπών και ο εκσυγχρονισμός μπορούν να συμβαδίσουν, επικαλούμενη την αύξηση των «καθαρών» εργοστασίων ατσαλιού από μηδέν στα 38, την αύξηση των επενδύσεων σε καθαρό υδρογόνο σε επίπεδα υψηλότερα από ΗΠΑ και Κίνα μαζί.
Η Πρόεδρος της Κομισιόν τόνισε πως η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει την ευρωπαϊκή βιομηχανία κατά τη διάρκεια της μετάβασης, προαναγγέλλοντας την έναρξη δομημένου διαλόγου με εκπροσώπους του βιομηχανικού τομέα για την πράσινη μετάβαση, καθώς και την προώθηση ενός νομοθετικού πακέτου για την αιολική ενέργεια.
Συνδέοντας την πράσινη ανάπτυξη με θέματα παγκόσμιου ανταγωνισμού, σημείωσε ότι οι παγκόσμιες αγορές έχουν γεμίσει με κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα των οποίων οι τιμές διατηρούνται αφύσικα χαμηλές μέσω τεράστιας κρατικής στήριξης, και προανήγγειλε διερεύνηση των πρακτικών αυτών από την Κομισιόν.
Η κ. Φον ντερ Λάιεν συνέδεσε επίσης την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, η οποία τόνισε πρέπει να προστατευτεί από άκρη σε άκρη της Ευρώπης, με την επισιτιστική ασφάλεια, σημειώνοντας πως μπορεί να διασφαλιστεί «σε αρμονία με τη φύση». Εξέφρασε επίσης την εκτίμησή της στους αγρότες της ΕΕ, και στη σημασία της παραγωγής υγιεινών τροφίμων στο πλαίσιο της αγροτικής πολιτικής, αναγνωρίζοντας τις αρνητικές επιπτώσεις που είχε στον τομέα η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η κλιματική αλλαγή, και τώρα οι νέες υποχρεώσεις που αντιμετωπίζουν. Όπως είπε, πολλοί εργάζονται σήμερα για έναν πιο βιώσιμο αγροτικό τομέα, και αναφέρθηκε στην πρόθεση της Κομισιόν να ξεκινήσει στρατηγικό διάλογο για το μέλλον της γεωργίας στην ΕΕ.
Μιλώντας για θέματα οικονομίας και κοινωνίας, η κ. Φον ντερ Λάιεν έκανε λόγο για τρεις προκλήσεις: τα κενά εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων, τον πληθωρισμό και την διευκόλυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
Όσον αφορά την αγορά εργασίας, σημείωσε ότι η αντίδραση της ΕΕ έσωσε θέσεις εργασίας, με την ΕΕ να είναι κοντά στην πλήρη απασχόληση, αλλά σήμερα υπάρχουν ελλείψεις στις μικρομεσαίας επιχειρήσεις, στον τουριστικό τομέα, στον τομέα της υγείας και στον τομέα της πληροφορικής. Σε αυτό το πλαίσιο, σημείωσε πως στο πλαίσιο της Βελγικής Προεδρίας του Συμβουλίου το πρώτο μισό του 2024 θα συγκαλέσει ένα νέο κοινωνικό διάλογο με τους κοινωνικούς εταίρους. Προανήγγειλε πρόταση για μείωση των υποχρεώσεων αναφοράς στοιχείων κατά 25%, καθώς και τον διορισμό προσωπικού απεσταλμένου για οργάνωση του διαλόγου με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της ΕΕ.
Σε σχέση με τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και το διεθνές εμπόριο, η Πρόεδρος της Κομισιόν αναφέρθηκε στους περιορισμούς των εξαγωγών από την Κίνα σε κρίσιμες πρώτες ύλες για κατασκευή ημιαγωγών και ηλιακών πάνελ, προσθέτοντας πως η ΕΕ αναλαμβάνει πρωτοβουλία για συναντήσεις ομάδας χωρών με αντικείμενο τις κρίσιμες πρώτες ύλες, καθώς και ευρύτερες διμερείς διεθνείς εμπορικές συμφωνίες.
Προανήγγειλε τέλος την ανάθεση στον Μάριο Ντράγκι της σύνταξης μιας έκθεσης για το μέλλον της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ.
Σε σχέση με τη ψηφιακή πολιτική, η Πρόεδρος Φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε στις οδηγίες που έχουν ήδη εγκριθεί για τη δημιουργία ενός πιο ασφαλούς ψηφιακού χώρου όπου προστατεύονται τα βασικά δικαιώματα, αλλά και την προετοιμασία για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Σημείωσε ότι υπάρχει σήμερα ένα στενό «παράθυρο ευκαιρίας να καθοδηγήσουμε αυτή τη τεχνολογία με υπεύθυνο τρόπο», παραπέμποντας σε προειδοποιήσεις ειδικών για τους κινδύνους.
Όπως είπε, η προσέγγιση για την τεχνητή νοημοσύνη πρέπει να διέπεται από ρυθμιστικούς κανόνες, μια παγκόσμια προσέγγιση στη διακυβέρνηση του τομέα και πολιτικές καθοδήγησης της καινοτομίας. Το πρώτο σημείο, ανέφερε, βρίσκεται σε εξέλιξη μέσω των διεργασιών για την Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη, ενώ στο δεύτερο σημείο πρότεινε τη δημιουργία ενός διεθνούς πάνελ ειδικών ανάλογου με αυτό των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα (IPCC). Όσον αφορά το τρίτο σημείο, προανήγγειλε πρωτοβουλία της ΕΕ για χρήση των προηγμένων υπολογιστών της για τις εταιρίες που θέλουν να εκπαιδεύσουν νέα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης με υπεύθυνο τρόπο.
Αναφερόμενη στις παγκόσμιες σχέσεις της ΕΕ, η Πρόεδρος επικεντρώθηκε στην αποσταθεροποίηση του Σαχέλ από σειρά πραξικοπημάτων τα οποία εκμεταλλεύεται η Ρωσία, και πρόσθεσε πως η ΕΕ θα πρέπει να επιδείξει απέναντι στην Αφρική την ίδια αποφασιστικότητα που έδειξε για την Ουκρανία, εστιάζοντας στη συνεργασία με νόμιμες κυβερνήσεις και περιφερειακούς οργανισμούς, προαναγγέλλοντας την προετοιμασία μιας νέας στρατηγική προσέγγισηςή ενόψει της επόμενης συνόδου κορυφής με την Αφρικανική Ένωση.
Η κ. Φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε στην πολιτική της ΕΕ για «παγκόσμιες πύλες» (Global Gateway) φέρνοντας ως παράδειγμα την συμφωνία που υπέγραψε στο Νέο Δελχί με την ευκαιρία της συνάντησης των G20 για τον Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας - Μέσης Ανατολής - Ευρώπης για σιδηροδρομική, ηλεκτρική και διαδικτυακή σύνδεση και αγωγό καθαρού υδρογόνου.
Μιλώντας στα γαλλικά αναφέρθηκε στην προσπάθεια τελικής συμφωνίας για το νέο πακέτο για τη μετανάστευση και το άσυλο, κάνοντας λόγο για μια νέα ισορροπία μεταξύ της προστασίας των συνόρων και των ανθρώπων, της κυριαρχίας και της αλληλεγγύης, προσθέτοντας πως η συμφωνία είναι πιο κοντά από ποτέ.
Έκανε λόγο για πρακτικές λύσεις που έχουν εφαρμοστεί στο πνεύμα του πακέτου, όσον αφορά την υβριδική επίθεση της Λευκορωσίας, τη συνεργασία με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων και τη συμφωνία με την Τυνησία. Ευχαρίστησε παράλληλα τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία για την διαχείριση των συνόρων τους και ζήτησε την ένταξη τους στον χώρο Σένγκεν.
Μιλώντας ξανά στα αγγλικά αναφέρθηκε στην καταπολέμηση της διακίνησης προσώπων, και του τρόπου που αυτά τα δίκτυα εξελίσσονται, τονίζοντας πως οι νομοθεσίες στην ΕΕ βρίσκονται 20 χρόνια πίσω και πρέπει να ανανεωθούν, καθώς χρειάζεται ισχυρότερη εφαρμογή του νόμου και ρόλος για τις ευρωπαϊκές αρχές, ενώ προανήγγειλε διεθνές συνέδριο για την αντιμετώπιση της διακίνησης ανθρώπων.
Σε σχέση με την Ουκρανία, η Πρόεδρος Φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε στην ιστορία της συγγραφέα Βικτόρια Αμελίνα η οποία σκοτώθηκε κατά σε επίθεση του Ρωσικού στρατού κατά αμάχων, παρουσία του φίλου και συνεργάτη της, Κολομβιανού συγγραφέα Χέκτορ Αμπάντ Φατσιολίντσε ο οποίος ήταν μαζί της όταν σκοτώθηκε.
Αναφερόμενη στην προσπάθεια διεύρυνσης της ΕΕ, ανέφερε πως χρειάζεται όραμα για μια επιτυχημένη διεύρυνση, προσθέτοντας πως λόγω των θετικών επιπτώσεων που είχε η πρακτική των εκθέσεων για το κράτος δικαίου για τα κράτη μέλη, η Κομισιόν σκοπεύει να εφαρμόσει την ίδια διαδικασία στις υποψήφιες για ένταξη χώρες που πραγματοποιούν πρόοδο. Αναφέρθηκε ειδικά στην πρόοδο που έκανε η Ουκρανία από όταν της δώθηκε το καθεστώς υποψήφιας χώρας.
Πρόσθεσε πως είναι η ώρα να συζητηθεί η προετοιμασία για την ολοκλήρωση της ΕΕ, σημειώνοντας πως δεν υπάρχει δίλημμα μεταξύ της εμβάθυνσης της ολοκλήρωσης ή της διεύρυνσης της Ένωσης καθώς πρέπει να γίνουν και τα δύο. Τόνισε πως η μεταρρύθμιση που χρειάζεται μπορεί να γίνει και μέσω της αλλαγής των Συνθηκών «εφόσον και εκεί που χρειάζεται», αλλά πως θα πρέπει από τώρα να απαντηθούν συγκεκριμένα ερωτήματα για το πώς θα λειτουργεί στην πράξη μια ΕΕ των 30 και πλέον μελών. Οι ιδέες της Κομισιόν για το θέμα, συνέχισε, θα προωθηθούν στους ηγέτες κατά τη διάρκεια της Βελγικής Προεδρίας.
Πολιτικές ομάδες
Στην παρέμβασή του ο πρόεδρος του ΕΛΚ, Μάνφρεντ Βέμπερ (Γερμανία) εξέφρασε τη στήριξή του στις πολιτικές τις οποίες προώθησε η Κομισιόν με τη στήριξη της πλειοψηφίας από την ομάδα του, τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Φιλελεύθερους. Αναφερόμενος στα θέματα οικονομίας τόνισε την ανάγκη αντιμετώπισης της γραφειοκρατίας, ενώ εξέφρασε στήριξη στην Πράσινη Συμφωνία, προσθέτοντας πως παράλληλα θέλει να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των αγροτών. Αναφέρθηκε ακόμα στην ανάγκη διασφάλισης του ανταγωνισμού, ενώ όσον αφορά τη μετανάστευση ζήτησε περισσότερες διμερείς συμφωνίες όπως αυτή με την Τουρκία και πρόσφατα με την Τυνησία. Σε σχέση με το επόμενο βήμα για τη διεύρυνση, ζήτησε την δημιουργία Αμυντικής Ένωσης, και της σύστασης ευρωπαϊκών δυνάμεων μέχρι το 2030.
Η ηγέτης των Σοσιαλδημοκρατών, Ιράτσε Γκαρσία Πέρεθ (Ισπανία) αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στην ανάγκη προώθησης των νομοθεσιών για την αποκατάσταση της φύσης και την ποιότητα του αέρα, καθώς και στην ανάγκη ενίσχυσης του κοινωνικού πυλώνα της ΕΕ, ζητώντας δεσμεύσεις από την Κομισιόν για ζητήματα όπως ο κατώτατος μισθός. Έκανε αναφορά στο ότι τα χρήματα του προϋπολογισμού της ΕΕ δεν πρέπει να πηγαίνουν στις τσέπες κυβερνήσεων που υποσκάπτουν τα ατομικά δικαιώματα, ενώ επέκρινε προσωπικά τον κ. Βέμπερ για τις συμμαχίες στις οποίες προχωρά με την άκρα δεξιά, κάνοντας λόγο για «ιστορικό λάθος».
Ο ηγέτης της Renew, Στεφάν Σεζουρνέ (Γαλλία) τόνισε πως είναι περήφανος για τον ρόλο που είχε η ομάδα του αυτή τη θητεία, σημειώνοντας ως θετικά στοιχεία τη στάση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά την πανδημία και κατά της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Τόνισε ωστόσο πως εκκρεμεί η συμφωνία για το μεταναστευτικό και για τη βιομηχανία, σημειώνοντας σε σχέση με το δεύτερο πως δεν πρέπει να γίνεται ρύθμιση μόνο για χάρη της ρύθμισης. Τέλος τόνισε πως η ΕΕ δεν έχει απαντήσει ακόμα στις εκκλήσεις των δικαστών και κοινωνίας των πολιτών σε Πολωνία και Ουγγαρία, ή στην αφαίρεση δικαιωμάτων από ομοφυλόφιλες μητέρες στην Ιταλία, και τόνισε πως ευρύτερα δεν μπορεί να υπάρξει «ορμπανοποίηση της Ευρώπης» μέσω της πρακτικής της ομοφωνίας.
Ο συμπρόεδρος των Πρασίνων, Φίλιπ Λαμπέρ (Βέλγιο) είπε πως για δέκα χρόνια η ΕΕ δεν έβλεπε την κλιματική αλλαγή όμως πλέον έχει αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, υπογραμμίζοντας πως δεν μπορεί να υπάρξει μορατόριουμ στις πράσινες πολιτικές λόγω του ανταγωνισμού καθώς οι άνθρωποι είναι μέρος της φύσης. Αναφέρθηκε ακόμα στην απειλή κατά των αρχών και αξιών της ΕΕ σε διάφορα κράτη μέλη, και στην εργαλειοποίηση της μετανάστευσης στην ακροδεξιά, κάτι που σήμερα επιχειρεί να κάνει για το κλίμα, και κάλεσε το ΕΛΚ, το κόμμα του Ρόμπερτ Σούμαν να μην απομακρυνθεί από τις αξίες του.
Ο συμπρόεδρος του ECR, Ρίσαρντ Λεγκούτκο (Πολωνία) είπε ότι η ΕΕ είναι σε χειρότερη κατάσταση σήμερα από ότι πριν 20 χρόνια, λέγοντας πως η Κομισιόν είναι υπεύθυνη για την ανοχή της ενεργειακής εξάρτησης της Γερμανίας από τη Ρωσία, ενώ έκανε λόγο για αποτυχημένη μεταναστευτική πολιτική, και συνέδεσε την αύξηση των τιμών με τις κλιματικές πολιτικές.
Ο πρόεδρος του ID, Μάρκο Ζανι (Ιταλία) δήλωσε απογοητευμένος από την ομιλία, αναφέροντας πως η Πράσινη Συμφωνία χρειάζεται πιο πρακτική και λιγότερο ουτοπική προσέγγιση. Όσον αφορά τη μετανάστευση, σημείωσε πως πρέπει να μειωθούν οι αφίξεις πριν υπάρξει αναδιανομή προσφύγων.
Ο συμπρόεδρος της Αριστεράς, Μάρτιν Σίρντεγουαν (Γερμανία) αναφέρθηκε στις πραγματικότητες της οικονομικής κατάστασης πολλών πολιτών που ζουν στο όριο της φτώχειας, σημειώνοντας πως η ΕΕ δεν εργάστηκε για την τεχνητή μείωση των τιμών και δεν φορολόγησε τα επιπρόσθετα κέρδη.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κοινοποιήσει στο διαδίκτυο, μεταξύ άλλων, και έναν πολυσέλιδο κείμενο στο οποίο περιγράφονται «τα επιτεύγματα 2022-2023», καθώς και σχετικό «Χρονολόγιο» με τις σημαντικότερες αποφάσεις που έχουν ληφθεί τον τελευταίο χρόνο.
Τα κείμενα είναι διαθέσιμα στα ελληνικά στον παρακάτω σύνδεσμο:
