20 Ιουλίου 1974, τις ψαλμωδίες που αναμετάδιδαν τα ανοιχτά ραδιόφωνα σκέπασαν οι εφιαλτικοί ήχοι των εκρήξεων που έπεφταν από τον ουρανό, η Κύπρος, σπαρασσόμενη και διαιρεμένη από το προηγηθέν πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, δέχθηκε από αέρος και θαλάσσης τουρκική στρατιωτική επίθεση.
Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη βάρβαρη τουρκική εισβολή στην πατρίδα μας και η προδοσία έμελλε να φέρει τον όλεθρο και την καταστροφή της Κύπρου. «Δεν μας τους έφερε η θάλασσα της Κερύνειας», όπως λέει και ο ποιητής μας Κώστας Μόντης.
Τα γεγονότα
Στις 19 Ιουλίου ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ΙΙΙ εκφώνησε ομιλία ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου χαρακτήρισε το πραξικόπημα ως εισβολή της Χούντας στην Κύπρο και κατάλυση της ανεξαρτησίας της, ενώ ταυτόχρονα κάλεσε το Συμβούλιο Ασφαλείας να παρέμβει με όλα τα πρόσφορα μέσα για την αποκατάσταση της δημοκρατίας.
Ο Τούρκος Πρωθυπουργός, Μπουλέντ Ετζεβίτ, άρπαξε την ευκαιρία που επιζητούσε η Άγκυρα από πολύ καιρό και ισχυριζόμενος ότι δεν επρόκειτο για εισβολή, αλλά για «ειρηνική επέμβαση», με σκοπό την επαναφορά της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο, που είχε καταλυθεί από το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, εισέβαλε μια μέρα μετά, στις 20 Ιουλίου 1974.
Τουρκικά αποβατικά σκάφη άρχισαν να αποβιβάζουν δυνάμεις ανενόχλητα στην περιοχή Πέντε Μίλι, οκτώ χιλιόμετρα δυτικά της Κερύνειας, λίγο μετά τις 05:00 το πρωί της 20ης Ιουλίου. Σχεδόν ταυτόχρονα, σμήνη τουρκικών αεροπλάνων άρχισαν τις επιθέσεις υλοποιώντας το σχέδιο με το κωδικό όνομα «Αττίλας» σκορπώντας παντού το θάνατο.
Οι αλεξιπτωτιστές έπεφταν μαζικά ενώ δυνάμεις πεζικού της Τουρκίας αποβιβάζονταν στις παραλίες της Κερύνειας. Συμμετείχαν συνολικά γύρω στους 40.000 άνδρες υπό τη διοίκηση του αντιστρατήγου Νουρετίν Ερσίν.
Οι ορδές των βαρβάρων αποβίβαζαν μιλιούνια στρατιώτες, πάνοπλους και έτοιμους να κατασπαράξουν, όποια ζωή βρισκόταν στο διάβα τους.
Με την έναρξη της εισβολής η περιοχή της Κερύνειας δέχεται τους πρώτους βομβαρδισμούς. Πρώτοι στόχοι το στρατόπεδο της περιοχής Γλυκιώτισσας και μια ακταιωρός που έχει βγει στα ανοικτά.
Ο Πενταδάκτυλος, και ιδιαίτερα η περιοχή Πέντε Μιλίου, όπου αρχίζει η απόβαση, φλέγεται από τους βομβαρδισμούς από τα τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα και πλοία που έχουν προσεγγίσει στις ακτές της Κερύνειας.
Στη Λευκωσία στις 6:00 το πρωί το Κυπριακό Ραδιόφωνο που ελέγχεται από τους πραξικοπηματίες, αρχίζει την εκπομπή του με πρωϊνή γυμναστική, ενώ τα αεροπλάνα βομβαρδίζουν την Κύπρο.
Ο παράνομος Ραδιοσταθμός των Τουρκοκυπρίων αναγγέλλει την έναρξη της εισβολής μεταδίδοντας «Οι τουρκικές ενοπλες δυνάμεις ήλθαν στην Κύπρο για να αποκαταστήσουν την ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα και ασφάλεια. Δεν είναι εχθροί σας, αλλά φίλοι και θα σας προστατεύσουν. Η επιχείρηση αυτή κατέστη αναπόφευκτη για την αποκατάσταση των δημοκρατικών δικαιωμάτων σας, για τη σωτηρία της ανεξάρτητης Κυπριακής Δημοκρατίας και για την εξασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας. Ο υπεύθυνος για όλα αυτά είναι η δικτατορία, η οποία επετέθη τις τελευταίες μέρες και απεπειράθη να δολοφονήσει τον εκλελεγμένο ηγέτη σας και να επιβάλει στη νήσο τις δικές της πολιτικές βλέψεις».
Στις 6:10 το πρωϊ Ο Μπουλέντ Ετζεβίτ ανακοινώνει από το Ραδιόφωνο ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις έχουν αρχίσει την αποβατική επιχείρηση στην Κύπρο, καθώς και τη ρίψη δυνάμεων από αέρος.
Πέρασαν δύο ώρες από την έναρξη της τουρκικής εισβολής μέχρι ο ραδιοσταθμός του ΡΙΚ να διακόψει το πρόγραμμα του και να μεταδώσει έκτακτο πολεμικό ανακοινωθέν για να ενημερώσει τα όσα τραγικά εκτυλίσσονταν στο νησί.
«Ανακοινούται ότι την πρωΐαν της σήμερον τουρκικά αεροσκάφη άνευ προειδοποιήσεως, υπούλως και ανάνδρως προσέβαλον τον σταθμόν ραντάρ, εβομβάρδισαν το στρατόπεδον της ΕΛΔΥΚ και έρριψαν εντός του τουρκοκυπριακού θύλακος Λευκωσίας – Αγύρτας μικράν δύναμιν αλεξιπτωτιστών. Αι ελληνικαί κυπριακαί δυνάμεις αντιμετωπίζουν μετά γενναιότητος και πρωτοφανούς ενθουσιασμού την απρόκλητον επίθεσιν του τουρκικού σωβινισμού. Ο εχθρός ουδέν κατώρθωσε να επιτύχη. Μέχρι στιγμής κατερρίφθησαν τρία εχθρικά αεροσκάφη.Ουδεμία απώλεια εσημειώθη εις τας ημετέρας δυνάμεις».
Η Τουρκία υποστήριξε ότι δεν επρόκειτο για εισβολή, αλλά για «ειρηνική επέμβαση», με σκοπό την επαναφορά της συνταγματικής τάξης στην Κύπρο, που είχε καταλυθεί από το εγκληματικό πραξικόπημα κατά του Μακαρίου από τη Χούντα των Αθηνών στις 15 Ιουλίου 1974.
Στις 22 του Ιούλη οι τουρκικές δυνάμεις εισβολής καταλαμβάνουν την Κερύνεια και συνενώνουν το προγεφύρωμα τους με το θύλακα Λευκωσίας- Αγίου Ιλαρίωνα. Καθώς εφαρμόζεται η κατάπαυση του πυράς ο Μπουλέντ Ετζεβίτ δηλώνει ότι η Κερύνεια θα μείνει για πάντα τουρκική.
Τις αυγινές ώρες της 22ας Ιουλίου Μοίρα Καταδρομέων από την Ελλάδα φθάνει στην Κύπρο με μεταγωγικά αεροπλάνα Νοράτλας της Ελληνικής πολεμικής Αεροπορίας. Λόγω ασυνεννοησίας τα αεροπλάνα θεωρούνται ως τουρκικά τα οποία πραγματοποιούν επιχείρηση κατάληψης του αεροδρομίου. Ενα αεροπλάνο καταρρίπτεται και τρία υφίστανται ζημιές από πυρά της Κυπριακής Εθνικής Φρουράς. Τριάντα δύο Λοκατζήδες σκοτώνονται. Από την Σούδα είχαν αναχωρήσει 15 συνολικά αεροπλάνα αλλά τα δυο έχασαν τον προσανατολισμό τους, σύμφωνα με τους κυβερνήτες τους και με τη βοήθεια του σταθμού ραντάρ της Ζήρου προσγειώθηκαν τελικά στη Ρόδο.
Η «κυβέρνηση» των πραξικοπηματιών του Νίκου Σαμψών παραιτήθηκε υπό το βάρος των εξελίξεων στις 23 Ιουλίου 1974.
Ενόσω διαρκούσαν οι διπλωματικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στη Γενεύη δεν φαινόταν να επιτυγχάνεται αίσια έκβαση και η Τουρκία, αφού πρώτα στις 3:30 τα ξημερώματα της 14 Αυγούστου του 1974 απέσυρε την αντιπροσωπεία της, σε λιγότερο από 1 1/2 ώρα μετά (4:35 π.μ. της ίδιας ημέρας) προχώρησε και στο δεύτερο κύμα εισβολής υπό την κωδική ονομασία «Αττίλας 2» με την κατάληψη της Μόρφου, της Αμμοχώστου και της Καρπασίας.
Περίπου 200.000 εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους τη χώρα καθώς οι Τούρκοι κατακτούν το 65% της καλλιεργήσιμης τότε έκτασης, το 70% του ορυκτού πλούτου, το 70% της τότε βιομηχανίας, το 80% των τουριστικών εγκαταστάσεων στο νησί. Ήταν τότε, που ξεκίνησε η διαδικασία κατασκευής καταυλισμών ενώ σε αντίσκηνα στεγάστηκαν 76.000 άτομα, με 33.000 εξ αυτών να βρίσκονται στην ύπαιθρο και 43.000 σε σχολικές αίθουσες, εκκλησίες και ημιτελή κτίρια.
Τον Σεπτέμβριο, που έγινε η πρώτη συνολική αποτίμηση του μεγέθους του προσφυγικού προβλήματος, από τους 193.576 πρόσφυγες, οι 160.997 είχαν την ανάγκη συνεχούς βοήθειας, δηλαδή καθημερινή σίτιση.
Άλλοι 20.000 Ελληνοκύπριοι, οι οποίοι παρέμειναν στις κατεχόμενες περιοχές, εξαναγκάστηκαν και αυτοί τελικά να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να αναζητήσουν καταφύγιο στις ελεγχόμενες από την κυπριακή Κυβέρνηση περιοχές. Μέχρι τον Απρίλιο 2013 λιγότεροι από 328 εγκλωβισμένοι Ελληνοκύπριοι και 109 Μαρωνίτες παρέμεναν στις κατεχόμενες περιοχές.
Ταυτόχρονα, τραγικός απολογισμός οι 4.000 περίπου νεκροί και οι 1.619 καταγεγραμμένοι αγνοούμενοι. Από εκείνη τι στιγμή και ύστερα γέμισαν τα χέρια των απεγνωσμένων ανθρώπων με φωτογραφίες που έψαχναν τα δικά τους πρόσωπα.
Η Τουρκία μέχρι και σήμερα στερεί από τους εκτοπισμένους Ελληνοκυπρίους το δικαίωμα να επιστρέψουν στα σπίτια και τις περιουσίες τους. Το γεγονός αυτό έχει δώσει αφορμή για προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο έχει εκδώσει σημαντικές αποφάσεις για τις παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης από την πλευρά της Τουρκίας.
Τον Νοέμβριο του 1983, η Τουρκία υποκίνησε και επιδοκίμασε τη «μονομερή ανακήρυξη ανεξαρτησίας» στην κατεχόμενη περιοχή από την τουρκοκυπριακή ηγεσία. Η λεγόμενη «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» («ΤΔΒΚ») δεν έχει αναγνωριστεί από κανένα άλλο κράτος, πλην της Τουρκίας, η οποία ασκεί τον ουσιαστικό έλεγχό της.
