Τις τελευταίες ημέρες, η ατμόσφαιρα σε πολλές περιοχές του νησιού έχει επιβαρυνθεί σημαντικά από αυξημένες συγκεντρώσεις σκόνης, φαινόμενο που τείνει να γίνεται ολοένα και πιο συχνό στη χώρα μας.
Πόσο κινδυνεύει όμως η υγεία μας από την σκόνη που αναπνέουμε; Επηρεάζονται μόνο τα άτομα με που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού ή κινδυνεύει και ο γενικός πληθυσμός; Ποιες ενδείξεις πρέπει να μας θορυβήσουν και ποια μέτρα προστασίας είναι πραγματικά αποτελεσματικά;
Απευθυνθήκαμε στον πνευμονολόγο Δρ. Βασίλειο Ν. Σεφερλή και μας απάντησε στα κρίσιμα ερωτήματα που προκύπτουν όταν το αόρατο μικροσωματιδιακό «νέφος» κάνει την εμφάνιση του και το εισπνέουμε χωρίς να το καταλαβαίνουμε.
Τι είναι η σκόνη;
Σύμφωνα με τον ειδικό η αφρικανική σκόνη που μπορεί κατά περιόδους να επηρεάζει τη χώρα μας προέρχεται κατά κύριο λόγο από την έρημο Σαχάρα της Βόρειας Αφρικής και αποτελείται από σωματίδια άμμου και σκόνης διαφόρων μεγεθών.
Η σύσταση των σωματιδίων εξαρτάται τόσο από την πηγή τους όσο και από τη διαδρομή/τροχιά που θα ακολουθήσουν μέχρι να φτάσουν στη χώρα μας. Η σκόνη μπορεί να περιλαμβάνει χημικές ουσίες (ανόργανες και οργανικές) και μικροοργανισμούς (ιούς, βακτήρια, μύκητες).
Ωστόσο σύμφωνα με τον ειδικό, η σκόνη μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις για την υγεία. Ο Δρ Σεφερλής εξήγησε ότι, η αφρικανική σκόνη μεταφέρει αιωρούμενα σωματίδια σε μεγάλο φάσμα μεγεθών, όπως PM10, PM2,5 ή ακόμα και πολύ μικρότερα, ενώ μπορεί επίσης να συμπαρασύρει και ρύπους από την ατμόσφαιρα.
Τι μπορεί να προκαλέσει η σκόνη
Οι πνευμονολόγοι επισημαίνουν ότι αυτό το φυσικό γεγονός μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία, κυρίως μέσω της υποβάθμισης της ποιότητας του αέρα.
-Η αύξηση των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα μπορεί να επιδεινώσει αναπνευστικά προβλήματα όπως το άσθμα, η βρογχίτιδα και οι αλλεργίες.
-Οι ασθενείς με αναπνευστικές παθήσεις είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε περιόδους αυξημένων επιπέδων σκόνης και αυτό αποτυπώνεται και σε αυξημένη προσέλευση στα νοσοκομεία, σύμφωνα με τον γιατρό.
-Μία από τις πρωταρχικές επιπτώσεις της αφρικανικής σκόνης στην υγεία αφορά το αναπνευστικό σύστημα. Τα λεπτά σωματίδια της σκόνης μπορούν να διεισδύσουν βαθιά στους πνεύμονες, ακόμη και να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος.
-Σε άτομα με παθήσεις όπως το άσθμα, η βρογχίτιδα ή η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), η έκθεση σε αυτά τα σωματίδια μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, οδηγώντας σε δύσπνοια, βήχα, συριγμό και δυσφορία στο στήθος
-Η αφρικανική σκόνη μπορεί να προκαλέσει αλλεργικού τύπου αντιδράσεις, ερεθισμό του αναπνευστικού συστήματος, ρινική συμφόρηση, φτέρνισμα και υγρά μάτια.
-Όσοι έχουν αλλεργίες ή ευαισθησίες σε περιβαλλοντικούς παράγοντες μπορεί να εμφανίσουν πιο έντονα συμπτώματα σε περιόδους αυξημένων επιπέδων σκόνης. Εκτός από αναπνευστικά προβλήματα, η έκθεση στη σκόνη έχει συνδεθεί με καρδιαγγειακά προβλήματα.
-Τα σωματίδια μπορούν να συμβάλουν στη φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες και την αγγειοσυστολή, και ακολούθως να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών επεισοδίων και άλλων καρδιαγγειακών παθήσεων, ιδιαίτερα σε ευάλωτους πληθυσμούς.
-Η παρατεταμένη έκθεση στη σκόνη μπορεί επίσης να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας τα άτομα πιο ευάλωτα σε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και σε άλλες ασθένειες.
-Η φλεγμονώδης απόκριση που προκαλείται από τα σωματίδια σκόνης μπορεί να αποδυναμώσει την άμυνα του οργανισμού και να δυσκολέψει την καταπολέμηση των παθογόνων μικροοργανισμών.
Η ενσωμάτωση μικροοργανισμών δεν θα πρέπει να προξενεί ανησυχία γιατί οι αερομεταφερόμενοι μικροοργανισμοί αποτελούν σύνηθες συστατικό της ατμόσφαιρας και της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επιπλέον, δεν υπάρχουν ως σήμερα επαρκή επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η πιθανή διασπορά παθογόνων μέσω της μεταφοράς σκόνης προκαλεί και μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων.», αναφέρει ο Δρ Σεφερλής.
Τι μπορεί να προκαλέσει η συνεχής έκθεση στη σκόνη
Οι γιατροί τονίζουν ακόμα ότι η χρόνια έκθεση σε τέτοιες συνθήκες έχει συσχετιστεί με μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία, συμπεριλαμβανομένων αναπνευστικών ασθενειών, μειωμένης πνευμονικής λειτουργίας, καρδιαγγειακών διαταραχών, ακόμη και ορισμένων τύπων καρκίνου. Η συνεχής έκθεση σε υψηλά επίπεδα σωματιδίων σκόνης μπορεί να έχει συσσωρευτικές επιπτώσεις στην υγεία με την πάροδο του χρόνου.
Τρομακτικά στοιχεία
Σύμφωνα με τον γιατρό, μια ανασκόπηση του 2020, για την επίδραση της σκόνης στην ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη, αποδίδει 42.000 θάνατοι/έτος στη σκόνη.
Στις δε μεσογειακές χώρες έχει υπολογιστεί ότι 27% έως 44% των θανάτων που σχετίζονται με τα σωματίδια PM10 οφείλονται στις συγκεντρώσεις αφρικανικής σκόνης.
Ιδιαίτερη προσοχή στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού
Σε περίοδούς όπου η σκόνη κάνει την εμφάνιση της, άτομα με χρόνιες παθήσεις και αναπνευστικά προβλήματα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεχτικά.
Οι ομάδες αυξημένου κινδύνου είναι:
-Άτομα με αναπνευστικό πρόβλημα
-Άτομα με καρδιοπάθειες
-Παιδιά
-Άτομα άνω των 65 ετών
Εκτός από τους παραπάνω, οι ασθενείς με άσθμα μπορεί να χρειαστούν πιο συχνά εισπνοές ανακουφιστικού φαρμάκου, αναφέρει ο γιατρός.
Σύμφωνα με τον γιατρό, για τους ασθενείς με χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος ή άλλες και εάν τα συμπτώματά τους επιδεινωθούν ή επιμένουν, συνιστάται επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό.
Η έκθεση στην αφρικανική σκόνη έχει συσχετιστεί με:
- Ερεθισμό των ματιών (φαγούρα, υγρά μάτια, δακρύρροια).
- Ερεθισμό του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, όπως της μύτης και της στοματικής κοιλότητας (ρινική καταρροή, φτέρνισμα, πονόλαιμος, βραχνάδα)
- Ερεθισμό του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος (δυσκολία στην αναπνοή ή δύσπνοια, επίμονος βήχας με ή χωρίς απόχρεμψη, θωρακικό άλγος)
- Επιδείνωση αλλεργικών αντιδράσεων (ερυθρότητα δέρματος, φαγούρα)
- Επίσης, η αφρικανική σκόνη έχει συνδεθεί με αυξημένες επισκέψεις στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών των νοσοκομείων.
Ποτέ πρέπει να επικοινωνούμε με γιατρό
Εάν τα συμπτώματα είναι έντονα και έχουν παρατεταμένη διάρκεια πρέπει να αναζητήσουμε ιατρική εκτίμηση και θεραπεία.
Πως να προστατευθείτε από τη σκόνη
Όταν τα επίπεδα της σκόνης είναι υψηλά ο γιατρός προτείνει στο κοινό να λάβει τα εξής μέτρα:
-Περιορίστε τις δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους
-Περιορίστε στο ελάχιστο δυνατό τις δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους ή τις άσκοπες μετακινήσεις.
-Παραμείνετε σε εσωτερικούς χώρους, όπως το σπίτι ή το γραφείο. Εάν κρίνεται απαραίτητο να βγείτε έξω, ελαχιστοποιήστε το χρόνο για μετακινήσεις και την παραμονή σε υπαίθριο χώρο.
- Προτιμήστε το αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις σας.
-Συστήνεται να διατηρείτε τα παράθυρα κλειστά και να έχετε ενεργοποιημένο το σύστημα εξαερισμού σε λειτουργία εσωτερικής ανακύκλωσης.
- Αποφύγετε την έντονη σωματική εργασία ή αθλητική δραστηριότητα, όπως ποδηλασία, τρέξιμο ή περπάτημα σε υπαίθριους χώρους, αθλητικές προπονήσεις ή και αγώνες σε ανοικτούς χώρους (κολυμβητήρια, γήπεδα, στάδια). Μεταφέρετε τέτοιες δραστηριότητες σε κατάλληλες κλειστές αθλητικές αίθουσες ή αναβάλετέ τις για άλλες ημέρες, εφόσον είναι εφικτό.
- Χρησιμοποιήστε μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας. Όταν βγαίνετε έξω, ειδικά σε συνθήκες υψηλών συγκεντρώσεων σκόνης, συστήνεται να φοράτε μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας (FFP2/ KN95/N95) για να μειώσετε την εισπνοή σωματιδίων.
-Πάρετε μέτρα για να βελτιώσετε την ποιότητα του αέρα στους εσωτερικούς χώρους
-Διατηρήστε σε καλό επίπεδο την ποιότητα αέρα στο σπίτι, στο γραφείο, κ.α.
- Ελαχιστοποιήστε τη διείσδυση εξωτερικού αέρα, διατηρώντας κλειστά - όσο γίνεται - τα παράθυρα και τις πόρτες.
- Βελτιώστε τη μόνωση των εσωτερικών χώρων (χαραμάδες θυρών και παραθύρων) για να εμποδίσετε την είσοδο της σκόνης στον εσωτερικό χώρο.
- Ενεργοποιήστε έγκαιρα τη συσκευή καθαρισμού αέρα- εφόσον υπάρχει - και βεβαιωθείτε ότι έχει τα κατάλληλα φίλτρα και λειτουργεί κανονικά.
- Καθαρίστε με υγρό πανί επιφάνειες επαφής, όπως τραπέζια και πάγκους, και σφουγγαρίστε το δάπεδο.
- Αποφύγετε δραστηριότητες που επιδεινώνουν την ποιότητα αέρα στους εσωτερικούς χώρους, όπως κάπνισμα, χρήση ηλεκτρικής σκούπας, μαγείρεμα με γκάζι, άναμμα κεριών και τζακιών.
- Μείνετε ενυδατωμένοι. Πίνετε άφθονο νερό.
*Φωτογραφίες αρχείου
