Τι μας επιφυλάσσει η σκηνή των Διεθνών Σχέσεων για το 2025; Μια χρονιά με τον Ντόναλντ Τραμπ ξανά στο τιμόνι των ΗΠΑ και τους πολέμους σε Ουκρανία και Γάζα να συνεχίζονται. Ζητήματα οικονομίας, ενέργειας, κλιματικής αλλαγής και τεχνολογίας θα απασχολήσουν έντονα τον νέο χρόνο.
Η ανάληψη της Τραμπ 2.0 θητείας στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών αναμένεται να προκαλέσει σημαντικές αλλαγές στις εσωτερικές και διεθνείς πολιτικές της χώρας. Οι ενέργειες της πρώτης διακυβέρνησης του Ντόναλντ Τραμπ κατά την πρώτη θητεία της, είχαν έντονα αντιφατικά αποτελέσματα στις διεθνείς σχέσεις, με την πολιτική «America First» που στόχευε στην επαναδιαπραγμάτευση εμπορικών συμφωνιών και την ενίσχυση της εσωτερικής οικονομίας, να απομονώνει συχνά τις ΗΠΑ από παραδοσιακούς συμμάχους.
Η επαναδιαπραγμάτευση εμπορικών συμφωνιών, όπως η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου της Βόρειας Αμερικής (NAFTA), που αντικαταστάθηκε από την Συμφωνία ΗΠΑ-Μεξικό-Καναδά (USMCA), ή οι εμπορικοί δασμοί που επιβλήθηκαν στην Κίνα, ήταν κεντρικά ζητήματα της πολιτικής του. Αυτή η προσέγγιση πιθανώς να συνεχιστεί με την αναθεώρηση άλλων διεθνών συμφωνιών και στρατηγικών, όπως οι συμφωνίες για το κλίμα και το ΝΑΤΟ, που ενδέχεται να τροποποιηθούν για να εξυπηρετήσουν καλύτερα τα συμφέροντα των ΗΠΑ αλλά θα δημιουργήσουν σημαντικά προβλήματα σε παραδοσιακούς σύμμαχους όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται και η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά τεταμένη με την απειλή χρήσης πυρηνικών και την εμπλοκή στον πόλεμο δυνάμεων του ΝΑΤΟ να είναι μπροστά μας. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ αναζητούν τρόπους να ασκήσουν πιέσεις στη Ρωσία, ενισχύοντας τις κυρώσεις και παρέχοντας στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούν να διατηρήσουν την ισορροπία, προκειμένου να αποφευχθεί η πλήρης στρατιωτική σύγκρουση στην περιοχή. Η διπλωματική απομόνωση και οι εντάσεις γύρω από το θέμα της Ουκρανίας αναδεικνύουν τη σημασία που πρέπει να δώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να γίνει μια αξιόπιστη παγκόσμια δύναμη.
Η Μέση Ανατολή συνεχίζει να παραμένει μία από τις πιο ασταθείς περιοχές του κόσμου, με συνεχείς συγκρούσεις και πολιτική αστάθεια. Η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς παραμένει ένα αναζωογονητικό σημείο σύγκρουσης και για το 2025, με αδιέξοδα στις ειρηνευτικές διαδικασίες και την ένταση των επιθέσεων να αυξομειώνεται.
Η πολιτική αβεβαιότητα στην περιοχή εντείνεται με την πτώση του Μπασάρ αλ-Άσαντ και την ανάδειξη των τζιχαντιστών στην εξουσία, τη συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Υεμένη, καθώς και τη διαρκή ένταση μεταξύ του Ιράν και άλλων περιφερειακών δυνάμεων, όπως η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ. Η συνεχής αστάθεια και οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί στην περιοχή δημιουργούν προβλήματα και για τις διεθνείς δυνάμεις. Μια περιοχή που πρέπει και η Κύπρος να δώσει ιδιαίτερη σημασία μετά και τις εξελίξεις στη Συρία και τον εναγκαλισμό από την Τουρκία, με ό,τι και αν αυτό συνεπάγεται.
Στον τομέα των γεωοικονομικών, οι κυβερνήσεις παγκοσμίως ενισχύουν τα μέτρα οικονομικής ασφάλειας, με σκοπό την αναδιάρθρωση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού και την επανεκτίμηση των εξαρτήσεων από κρίσιμους πόρους, όπως οι πρώτες ύλες και οι τεχνολογίες. Η επιδίωξη της οικονομικής αυτάρκειας, ιδίως μετά τις διαταραχές των εφοδιαστικών αλυσίδων κατά την πανδημία του COVID-19 και την αύξηση των πολιτικών εντάσεων με χώρες όπως η Κίνα, ενισχύει την τάση προς την επανεξέταση των εμπορικών πρακτικών.
Οι κυβερνήσεις αναζητούν νέες στρατηγικές για την προστασία κρίσιμων βιομηχανιών, ενώ το ζήτημα της ψηφιακής κυριαρχίας είναι όλο και πιο σημαντικό. Η δυνατότητα ελέγχου των ψηφιακών υποδομών, των δεδομένων και των κυβερνοαπειλών είναι κρίσιμη για την εθνική ασφάλεια, και πολλές χώρες προσπαθούν να αναπτύξουν τις δικές τους τεχνολογικές υποδομές ή να ενισχύσουν την ασφάλεια των δεδομένων τους, προκειμένου να μειώσουν τις εξαρτήσεις από ξένες δυνάμεις.
Η κλιματική αλλαγή παραμένει ένα από τα πιο κρίσιμα ζητήματα της εποχής μας. Οι κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο επιδιώκουν να συνδυάσουν τις περιβαλλοντικές τους δεσμεύσεις με τις ανάγκες για οικονομική ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα. Ο δρόμος προς τη βιωσιμότητα, αν και απαραίτητος, έχει προκλήσεις, καθώς απαιτούνται μεγάλες επενδύσεις σε ΑΠΕ και τεχνολογίες καθαρής ενέργειας. Παράλληλα, οι κυβερνήσεις προσπαθούν να βρουν λύσεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ασφάλειας και την προστασία των εθνικών τους συμφερόντων, οι οποίες συχνά συγκρούονται με τις περιβαλλοντικές τους δεσμεύσεις.
Η τεχνητή νοημοσύνη και οι τεχνολογικοί εξελιγμένοι τομείς προκαλούν σοβαρές συζητήσεις σχετικά με τη διεθνή διακυβέρνηση της τεχνολογίας. Η ανάγκη για ηθική, δίκαιη και ασφαλή χρήση αυτών των νέων τεχνολογιών καθίσταται όλο και πιο επιτακτική, καθώς οι γεωπολιτικές εντάσεις γύρω από την τεχνολογία εντείνονται. Η πρόοδος στην τεχνητή νοημοσύνη, τα μεγάλα δεδομένα και οι νέες μορφές κυβερνοασφάλειας φέρνουν στο προσκήνιο ερωτήματα σχετικά με τη δυνατότητα των χωρών να εξασφαλίσουν την κυριαρχία τους στον ψηφιακό κόσμο.
Τέλος, οι αναδυόμενες αγορές από τον Παγκόσμιο Νότο επιδιώκουν μεγαλύτερη ενσωμάτωση στην παγκόσμια οικονομία και ισχυρότερη φωνή στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές οργανώσεις, όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα. Κράτη όπως η Ινδία, η Βραζιλία και η Νότια Αφρική απαιτούν μεταρρυθμίσεις στη διεθνή οικονομική διακυβέρνηση, ώστε να εξασφαλίσουν μια πιο δίκαιη κατανομή των πόρων και της εξουσίας στη λήψη αποφάσεων. Μια προσπάθεια που ήδη «τρέχει» με τους BRICS όπου επιζητούν να ανακατευθύνουν το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα σε μια πιο ειρηνική, ισότιμη και δημοκρατική διεθνή τάξη χωρίς αποκλεισμούς, διασφαλίζοντας ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες συμπεριλαμβάνονται χωρίς να υπάρχουν εσωτερικές επιβολές ή ανταλλάγματα.
