Οι αμμόλοφοι που συναντάμε στις παραλίες θυμίζουν τους σχηματισμούς που βλέπουμε σε ερήμους. Είναι όμως στην ουσία ένα σημαντικό οικολογικό σύστημα, αφού επιτελούν πολύ σημαντικές λειτουργίες, που κυμαίνονται από την παροχή καταφυγίου για σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, μέχρι τη σταθεροποίηση της ακτογραμμής και την προστασία από τη διάβρωση.
Μάθετε εδώ όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τους αμμόλοφους, που είναι τόσο σημαντικοί για μας!
Τι είναι οι αμμόλοφοι;
Οι αμμόλοφοι ή αμμοθίνες είναι μικροί λόφοι από άμμο που σχηματίζονται λόγω της δράσης του ανέμου και του κύματος. Ο άνεμος και το κύμα μεταφέρουν κόκκους άμμου και τους αποθέτουν με τρόπο που να σχηματίζουν αυτούς τους ιδιαίτερους λόφους, συνήθως γύρω από κάποια χαρακτηριστικά φυτά. Τα φυτά αυτά αποτελούν τους «σταθεροποιητές» των αμμόλοφων, αφού συγκρατούν την άμμο με αποτέλεσμα τον σχηματισμό των αμμοθινών.
Οι αμμοθίνες με τη χαρακτηριστική τους βλάστηση, αποτελούν πολύ σημαντικό οικολογικό σύστημα, που προσφέρει καταφύγιο για σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας. Μας προσφέρει όμως και πολλά άλλα…
Τι οφέλη μας προσφέρουν οι αμμοθίνες;
Οι αμμοθίνες μας προσφέρουν πολύ σημαντικά οφέλη. Για παράδειγμα δεσμεύουν άνθρακα βοηθώντας με τον τρόπο αυτό στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, προστατεύουν την ακτή από τη διάβρωση και προσφέρουν ευκαιρίες για δραστηριότητες αναψυχής.
Η πραγματική δύναμη των αμμόλοφων προέρχεται από τα φυτά, τα οποία «παγιδεύουν» και σταθεροποιούν την άμμο. Τα φυτά που φυτρώνουν στους αμμόλοφους χρειάζονται βαθιές και πλατιές ρίζες για να μπορέσουν να πάρουν το νερό που χρειάζονται. Αυτό το χαρακτηριστικό των φυτών είναι και το «μυστικό» που κρατά την άμμο στην παραλία. Γίνονται έτσι ασπίδα προστασίας από τη διάβρωση, τόσο της ίδιας της ακτής όσο και των παρακείμενων υποδομών, όπως δρόμοι και κτίρια.
Το αμμοθινικό οικοσύστημα αποτελεί ένα ειδυλλιακό τοπίο το οποίο μπορεί να απολαύσει ο επισκέπτης όχι μόνο το καλοκαίρι, αλλά και άλλες εποχές του έτους. Εκεί δραστηριοποιούνται διάφορα είδη ζώων και φύονται διάφορα είδη φυτών. Χαρακτηριστικό είδος των αμμοθινών αποτελεί και το γνωστό Κρίνο του Γιαλού (Pancratium maritimum) με τα μεγάλα λευκά άνθη τα οποία ανθίζουν μετά τα μέσα Αυγούστου. Παράλληλα, στις αμμοθίνες ζουν περίπου 400 είδη σκαθαριών, συμπεριλαμβανομένου και ενδημικών ειδών, δηλαδή ειδών που βρίσκονται μόνο στην Κύπρο και πουθενά αλλού στον κόσμο!
Τι απειλεί τις αμμοθίνες;
Από τις σημαντικότερες αιτίες διατάραξης των αμμοθινικών οικοσυστημάτων είναι η είσοδος και η κίνηση των οχημάτων στην παράκτια ζώνη. Η κίνηση οχημάτων στη ζώνη αυτή διαταράσσει το οικοσύστημα, καταστρέφοντας τη βλάστηση και συμπιέζοντας την άμμο, ενώ τα αυξημένα επίπεδα όχλησης έχουν σαν αποτέλεσμα την απομάκρυνση των ζώων, συμπεριλαμβανομένου των πουλιών, από την περιοχή.
Το τελικό αποτέλεσμα είναι η υποβάθμιση του οικοσυστήματος και η απώλεια των σημαντικών υπηρεσιών που προσφέρονται στον άνθρωπο, ιδιαίτερα η προστασία από τη διάβρωση. Για τον λόγο αυτό η πρόσβαση στην παραλία και στα αμμοθινικά οικοσυστήματα πρέπει να γίνεται χρησιμοποιώντας τις καθορισμένες προσβάσεις για πεζούς, ώστε να αποφεύγεται η όποια διατάραξη.
Οι αμμοθίνες στην Κύπρο έχουν περιοριστεί πολύ τα τελευταία χρόνια, λόγω κυρίως της τουριστικής ανάπτυξης και της δημιουργίας υποδομών στην παράκτια ζώνη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συναντάμε τις αμμοθίνες μόνο σε λίγα μέρη, όπως στη χερσόνησο του Ακάμα, την περιοχή Γιαλιά και την παραλία Spyros (Spyros beach) στη Λάρνακα.
Παραλία Spyros (Spyros beach)
Η παραλία Spyros (Spyros beach) είναι ένα από τα λίγα μέρη όπου μπορεί κάποιος να δει αμμοθίνες στην Κύπρο. Η συγκεκριμένη παραλία είναι μέρος του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000, καθώς φιλοξενεί σημαντικούς τύπους οικοτόπων που σχηματίζουν την αμμοθινική βλάστηση της περιοχής. Αυτή η βλάστηση περιλαμβάνει πολλά χαρακτηριστικά είδη φυτών, τα οποία ανθίζουν σε διάφορες περιόδους του έτους.
Επίσης, οι αμμοθίνες στην παραλία προσφέρουν καταφύγιο σε πολλά είδη ζώων, όπως η απειλούμενη Αμμόσαυρα. Όταν τα επίπεδα όχλησης είναι μειωμένα, εκεί μπορεί να φωλιάσουν διάφορα είδη πουλιών, όπως το νανοπλουμίδι.
Καθώς η κίνηση οχημάτων στην παραλία αποτελεί τη σημαντικότερη αιτία διατάραξης και υποβάθμισης του αμμοθινικού οικοσυστήματος, το φθινόπωρο του 2021 τοποθετήθηκε στον χώρο κιγκλίδωμα το οποίο αποτρέπει την είσοδο οχημάτων σε μεγάλο μέρος της παραλίας. Παράλληλα, έχουν δημιουργηθεί από το Τμήμα Περιβάλλοντος ειδικές προσβάσεις για πεζούς.
Παρ’ όλα αυτά, η προστασία του σημαντικού αυτού οικοσυστήματος αμμοθινών στην παραλία Spyros (Spyros Beach) προϋποθέτει τη συνεργασία όλων μας. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα επισκεφτείτε τη συγκεκριμένη παραλία, χρησιμοποιείστε τον ενδεδειγμένο χώρο στάθμευσης δίπλα από το αντλιοστάσιο της Μονάδας Αφαλάτωσης και θαυμάστε το ιδιαίτερο αυτό οικοσύστημα χρησιμοποιώντας τις κάθετες προσβάσεις για πεζούς που έχουν δημιουργηθεί για τον σκοπό αυτό. Με τον τρόπο αυτό, διασφαλίζουμε τη συνέχεια του αμμοθινικού συστήματος στην παραλία και την παροχή των σημαντικών υπηρεσιών που αυτό μας προσφέρει.
Πώς το έργο Πανδώτειρα προστατεύει τις αμμοθίνες
Το έργο Πανδώτειρα, μέσα από πολλαπλές δράσεις του, συμβάλλει στην προστασία και τη διατήρηση των αμμοθινών και των παράκτιων οικοσυστημάτων. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του έργου έγινε χαρτογράφηση πολλών παράκτιων οικοσυστημάτων και αμμοθινών, οι οποίες έχουν μεγάλη σημασία επειδή προσφέρουν προστασία από τη διάβρωση των ακτών και φιλοξενούν σπάνια ή ενδημικά είδη που απειλούνται με εξαφάνιση. Με αυτό τον τρόπο το έργο προσφέρει συνεχή παρακολούθηση των τόσο σημαντικών οικοσυστημάτων.
Επιπλέον, στο πλαίσιο του έργου ετοιμάζεται Σχέδιο Δράσης για την προστασία των παράκτιων οικοτόπων, με σκοπό τη διατήρηση και αποκατάστασή τους. Αυτή η προσπάθεια θα δράσει συμπληρωματικά και ενισχυτικά με εθνικές δράσεις καθώς και με τo έργο LIFE CALLIOPE, που επίσης υλοποιείται αυτή τη στιγμή στην Κύπρο, έχοντας ως απώτερο στόχο την προστασία και βελτίωση του καθεστώτος διατήρησης των παράκτιων οικοσυστημάτων στη Κύπρο.
Μάθετε περισσότερα για το έργο Πανδώτειρα εδώ.
