Τηλεόραση Ραδιόφωνο
evdok-eksofılo.jpg

Στις 21 Σεπτεμβρίου 1971: Κάνει πρεμιέρα η σημαντικότερη ελληνική ταινία όλων των εποχών. Η πρωταγωνίστρια ήταν Κύπρια και ήταν μια κοπέλα με… ιδιαίτερη αύρα. Πρόκειται γα την ταινία του Αλέξη Δαμιανού «Ευδοκία» που… έμελλε να μείνει στην Ιστορία.

 

Στις 21 Σεπτεμβρίου 1971...

Το βράδυ...

Στην αίθουσα της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το κοινό παρακολουθούσε την πρεμιέρα μιας ταινίας που… θα άλλαζε για πάντα το ελληνικό σινεμά. Για τους κριτικούς κινηματογράφου της σπουδαιότερης ελληνικής ταινίας όλων των εποχών.

hero.jpg

Περίληψη της πλοκής της ταινίας

Σε μία μικρή επαρχιακή πόλη της Βόρειας Ελλάδας, ο λοχίας πεζικού Γιώργος Μπάσκος (Γιώργος Κουτούζης) θα γνωρίσει την Ευδοκία (Μαρία Βασιλείου), μία πόρνη. Ερωτεύονται κεραυνοβόλα και παντρεύονται. Ο συντηρητισμός όμως της επαρχίας, οι κατεστημένες αξίες, το κοινωνικό σύστημα και οι προκαταλήψεις δυσκολεύουν τη ζωή τους. Η  απόπειρά τους να αντιμετωπίσουν την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων αποτυγχάνει και συντρίβεται, όπως ακριβώς και στις αρχαίες τραγωδίες.

evdokia1.jpg

 Εξαιτίας της Χούντας

 Ο Δαμιανός ήξερε πως θα είχε να αντιμετωπίσει τη λογοκρισία του καθεστώτος, και γι' αυτό επέλεξε να γυρίσει την ταινία στα αγγλικά, βάζοντας ως παραγωγό ένα Βρετανό φίλο του. Άλλωστε ο ίδιος με την οικογένειά του είχε ζήσει ένα χρόνο στο Λονδίνο. «Η πόρνη και ο στρατιώτης» θα ήταν αρχικά ο τίτλος, ο Έλληνας δημιουργός, όμως, προτίμησε τελικά το όνομα της κεντρικής ηρωίδας του, που ήταν και το όνομα της μητέρας του.

Αν και η υπόθεση εκτυλίσσεται κάπου στη Βόρειο Ελλάδα, ο Δαμιανός επέλεξε να γυρίσει το μεγαλύτερο μέρος της στην Αττική: σε φτωχικές γειτονιές, σε δρόμους χωμάτινους, που αποτύπωναν με ρεαλισμό την εικόνα μιας Ελλάδας, που οι συνταγματάρχες δεν ήθελαν να φαίνεται. Όμως τελικά κατάφερε να πάρει την άδεια για τα γυρίσματα, μερικά εκ των οποίων έγιναν μέσα σε πραγματικά στρατόπεδα.

Για τους κεντρικούς ρόλους ο Δαμιανός δεν ήθελε επαγγελματίες ηθοποιούς

Επέλεξε δυο νέα παιδιά που δεν είχαν καμία σχέση με την υποκριτική, τον Κουτούζη και την Βασιλείου. Πρώτα βρήκε τον Κουτούζη και μάλιστα σε μια οικοδομή. Όταν τον είδε ενθουσιάστηκε γιατί βρήκε το πρόσωπο που θα μπορούσε να ενσαρκώσει τον λοχία του και του έκανε την πρόταση. Ο Κουτούζης στην αρχή αρνήθηκε γιατί δεν ήθελε να κάνει καριέρα στον κινηματογράφο. Είπε όμως το «ναι» λίγο αργότερα, όταν έμεινε άνεργος.

evdokia-tainia.jpg

 Την Βασιλείου βρήκε στο Λονδίνο η γυναίκα του, η Άρτεμις, από μια διαφημιστική εταιρεία. Ήταν Κύπρια και είχε μια… ιδιαίτερη αύρα. Ήταν μέλος μιας πολύτεκνης και πολύ φτωχής οικογένειας που μετανάστευσε στην Αγγλία. 

Η Μαρία Βασιλείου ήρθε στην Ελλάδα και μαζί με τον συμπρωταγωνιστή της, έμεινε στο σπίτι της οικογένειας Δαμιανού. Εκείνη την περίοδο τους απαγορευόταν να βλέπουν ταινίες για να μείνουν απερίσπαστοι και γενικώς ζούσαν σαν εσώκλειστοι. 

Ο Κουτούζης, που αργότερα δούλεψε ως ναυτικός και εργάτης στα ναυπηγεία, νοσταλγούσε πάντα εκείνα τα χρόνια, ενώ για την συμπρωταγωνίστριά του είχε πει σε συνέντευξή του: «Ήταν ένα γελαστό παιδί, μέσα στη ζωντάνια, με μεσογειακό ταπεραμέντο και εμφάνιση, αλλά και με συνήθειες αγγλικές.  Ένα περίεργο κράμα, που της έδινε γοητεία».

evdokia.jpg

Όσοι γνώριζαν την Μαρία…

 Έλεγαν πως ήταν μια εντελώς διαφορετική κοπέλα, παράξενη, που ακτινοβολούσε ερωτισμό χωρίς να χάνει την αθωότητά της.  Με τη δυναμική της ερμηνεία αποθέωσε την ταινία, φτιάχνοντας μια αντισυμβατική για την εποχή της ηρωίδα, που ακόμα και σήμερα θα μπορούσε να θεωρηθεί πρότυπο γυναικείας  χειραφέτησης.

Το μόνο πρόβλημα που απασχολούσε τον Δαμιανό, ήταν η κυπριακή της προφορά. Αποφάσισε όμως να ντουμπλάρει τη φωνή της, έτσι, ενώ το σώμα και το πρόσωπο της Ευδοκίας ανήκει σε εκείνη, η φωνή και τα λόγια ήταν της  Ελένης Ροδά.

Η Μαρία Βασιλείου, συμμετείχε αργότερα σε δυο ταινίες του Ομήρου Ευστρατιάδη, ενώ έκανε και ένα πέρασμα από τον «Θίασο του Θόδωρου Αγγελόπουλου». Έπειτα εξαφανίστηκε και οι φήμες άρχισαν να οργιάζουν. Κάποιοι είπαν πως πέθανε σε τροχαίο ατύχημα στην Αγγλία, πράγμα που όπως αποδείχτηκε, δεν ευσταθούσε. Η πραγματικότητα ήταν ότι η Βασιλείου όντως επέστρεψε στο Λονδίνο, όπου και παντρεύτηκε έναν Ιταλό. Πέθανε στις 5 Ιουλίου το 1989 από καρκίνο.

Το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας

Σχεδόν μυθικές διαστάσεις είχε πάρει το μουσικό θέμα της ταινίας, ένα ζεϊμπέκικο που έγραψε ο Μάνος Λοΐζος. Το ζεϊμπέκικο αυτό χορεύει ο πρωταγωνιστής, στο μαγαζί που συναντά για πρώτη φορά την Ευδοκία, η οποία του χτυπά παλαμάκια, προκαλώντας την οργή του νταβατζή της, ενός διεφθαρμένου πρώην χωροφύλακα.

mqdefault.jpg

Όταν τελείωσε με τη μουσική του ζεϊμπέκικου, ο Λοΐζος το έδωσε στον Λευτέρη Παπαδόπουλο για να του γράψει στίχους, αλλά ο Παπαδόπουλος αρνήθηκε λέγοντάς του ότι «αυτό το πράγμα δεν παίρνει λόγια, δεν υπάρχουν στίχοι να το υποστηρίξουν».

Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, το συγκεκριμένο κομμάτι αναδείχθηκε στο πιο διάσημο ίσως ζεϊμπέκικο στην Ελλάδα, και ανάμεσα σ´ αυτούς που το χόρευαν, ήταν και ο Έλληνας πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου

Στην ταινία δεν υπάρχουν ερωτικές σκηνές

Κι όμως δεν υπάρχει καμία ερωτική σκηνή, εκτός από ένα πλάνο, όπου το ζευγάρι ξυπνάει γυμνό μετά από τη γαμήλια νύχτα.

Ο σκηνοθέτης μετά την ταινία φυλακίστηκε

Αν και ο Δαμιανός είχε καταφέρει να πάρει την άδεια από το καθεστώς για τα γυρίσματα, και παρόλο η Βασιλείου που κατάφερε να αποσπάσει το βραβείο Α’ γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, μετά από την προβολή η ταινία απαγορεύτηκε και ο σκηνοθέτης φυλακίστηκε για έξι μήνες για «προσβολή των αξιών του ελληνικού στρατού».

Το 1985 η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου, ανακήρυξε την «Ευδοκία» ως τη σημαντικότερη ελληνική ταινία όλων των εποχών.