Μια μαυρόασπρη φωτογραφία του από την επική μάχη του Μαχαιρά στις 3 Μαρτίου του 1957, ήταν αρκετή για να εξηγήσει σε όλους ποιος ήταν ο Αυγουστής Ευσταθίου. Τα λόγια και οι επικήδειοι μπορεί να ήταν περιττά, ωστόσο επιβαλλόμενα, για τον συναγωνιστή του Γρηγόρη Αυξεντίου. Στη φωτογραφία που τοποθετήθηκε στον Ιερό Ναό της Tου Θεού Σοφίας, όπου τελέστηκε η εξόδιος ακουλουθία, ο Ευσταθίου απεικονίζεται τη στιγμή που βγαίνει από το κρησφύγετο, όταν ο Αυξεντίου διέταξε τον ίδιο και άλλους συναγωνιστές του να παραδοθούν, αφού επρόκειτο να θυσιαστεί.
Ο «Ματρόζος», όπως ήταν το ψευδώνυμο του Αυγουστή στην ΕΟΚΑ, διατάχθηκε στη συνέχεια από τους Άγγλους στρατιώτες να ξαναμπεί στο κρησφύγετο για να δει αν ο Αυξεντίου ήταν νεκρός και συνέχισε να πολεμά στο πλευρό του «Ζήδρου», μέχρι τη στιγμή που η φωτιά που κατέκαιγε το κρησφύγετο τον ανάγκασε να το εγκαταλείψει.
Ο τελευταίος άνθρωπος που είδε ζωντανό τον Σταυραετό του Μαχαιρά και ο πρώτος άνθρωπος που τον αντίκρισε νεκρό, ολοκαύτωμα στο κρησφύγετό του, οδηγήθηκε την Τετάρτη στην τελευταία του κατοικία, στην παρουσία μεταξύ άλλων της Προέδρου της Βουλής, Υπουργών της Κυβέρνησης και εκπροσώπων κομμάτων. Έφυγε σε ηλικία 88 ετών για να συναντήσει τον «μάστρο του», όπως ο νεαρός τότε Αυγουστής αποκαλούσε τον Αυξεντίου, ύστερα από 65 ολόκληρα χρόνια.
«Ο Αυγουστής Ευσταθίου μας εξιστορούσε εδώ και χρόνια, ως αυτόπτης μάρτυρας, τις τελευταίες ηρωικές στιγμές του ‘μάστρου’ του που ξαναζωντάνευσαν σελίδες της ελληνικής ιστορίας, που ανάλογες καταγράφηκαν στις Θερμοπύλες, στα τείχη της Κωνσταντινούπολης, στο Κούγκι και αλλού», είπε ο Δημήτρης Ταλιαδώρος, Μέλος του Συμβουλίου Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959 στην επικήδειο λόγο που εκφώνησε.
Φτωχόπαιδο από τη Πόλη Χρυσοχούς, ορφάνεψε στα τρία του χρόνια από τον πατέρα του. Η μητέρα του, εργάτρια σε χωράφια, μετακινήθηκε στο γειτονικό χωριό Προδρόμι και αγωνιζόταν να θρέψει τα έξι παιδιά της. Όπως είπε ο κ.Ταλιαδώρος, ο Αυγουστής σε ηλικία 12 χρονών ήρθε στη Λευκωσία προς αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης και εργάστηκε σκληρά σε διάφορα επαγγέλματα και μαστόρους για να βγάλει τα προς το ζην. Από το 1954 σε ηλικία 20 ετών, πρόσθεσε, πρωταγωνιστούσε στον πετροπόλεμο εναντίον της αποικιοκρατικής Αγγλίας και καταδικάστηκε από το αποικιακό δικαστήριο σε δύο μήνες φυλάκιση για «οχλαγωγία». Έγινε μέλος της ΕΟΚΑ στα τέλη Ιουλίου του 1955 και ανέπτυξε έντονη δράση. Στη συνέχεια εντάχθηκε στις ομάδες των ανταρτών της ΕΟΚΑ, ένας από τους νεαρότερους μεταξύ τους, ενώ συνδέθηκε συναισθηματικά με τον «μάστρο» του.
«Ο Αυγουστής Ευσταθίου ευτύχισε στις 3 Μαρτίου του 1957 να ζήσει τις τελευταίες ώρες του γενναίου των γενναίων, του Γρηγόρη Αυξεντίου, άκουσε την απόφασή του ότι έπρεπε να πεθάνει, το όραμά του για την ελευθερία και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Βίωσε τις ώρες της μάχης και της αναμονής του θανάτου όταν επέστρεψε στο κρησφύγετο του Μαχαιρά. Οσμίστηκε τη μυρωδιά της βενζίνης που έριξαν οι Βρετανοί έξω από το κρησφύγετο για τους κάψουν. Θυμόταν πάντα τα τελευταία λόγια του Γρηγόρη: ‘Μεν φοάσαι ρε Ματρόζο, μεν φοάσαι’…».
Μετά το έπος του Μαχαιρά, συνέχισε ο κ. Ταλιαδώρος, ο Ευσταθίου συνελήφθηκε, βασανίστηκε και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας λόγω των εγκαυμάτων που υπέστη στο κρησφύγετο. Ακολούθως καταδικάστηκε σε φυλάκιση και απελευθερώθηκε μετά το τέλος του αγώνα.
Στα χρόνια μετά τον αγώνα γνώρισε την αγωνίστρια της ΕΟΚΑ Παναγιώτα Ευρυπίδου από τον Κάμπο της Τσακκίστρας, την οποία νυμφεύθηκε και απέκτησαν τέσσερα παιδιά. Μετά την ανεξαρτησία εντάχθηκε στο αστυνομικό σώμα και έλαβε μέρος στη μάχη για την αντιμετώπιση της Τουρκοανταρσίας του 1963-64 στην Ομορφίτα και στην Κερύνεια.
Ο κ. Ταλιαδώρος εξέφρασε τη θλίψη του που η πολιτεία τρεις φορές στέρησε προαγωγή στο αστυνομικό σώμα από αυτό τον απλό αγωνιστή της ελευθερίας λόγω κάποιων κομματικών παρεμβάσεων. «Δυστυχώς είναι πλούσια η ελληνική ιστορία σε τέτοια δείγματα γραφής», είπε.
Πρόσθεσε ότι ο Αυγουστής Ευσταθίου για πέραν των τεσσάρων δεκαετιών κάθε Μάρτιο έταξε σκοπό της ζωής του να επισκέπτεται σχολεία σε όλη την Κύπρο και να περιγράφει στους νέους και στις νέες με μια αξιοθαύματαστη γλαφυρότητα, παραστατικότητα και σεμνότητα την επική εκείνη μάχη του Μαχαιρά και τις τελευταίες στιγμές του Γρηγόρη Αυξεντίου.
Κλείνοντας αναφέρθηκε σε συνέντευξη του Ευσταθίου το 2006, στην οποία ρωτήθηκε από τον δημοσιογράφο αν έρχεται στον ύπνο του ο Γρηγόρης.
Απάντησε :«στον ξύπνιο μου έρχεται ο Γρηγόρης» και του λέει «τουλάχιστον αφού έζησες ρε μιτσή μείνε ασυμβίβαστος». Πρόσθεσε ότι του απαντούσε «κατά γράμμα θα τηρήσω την προτροπή σου μάστρε».
«Αυτός ήταν ο Αυγουστής Ευσταθίου. Ασυμβίβαστος, λάτρης της ελευθερίας και της Ελλάδας, που τον διέκρινε πάντοτε το ήθος και η σεμνότητα των πραγματικών αγωνιστών», κατέληξε ο κ. Ταλιαδώρος.
Εκ μέρους της οικογένειας αποχαιρέτησε τον παππού της η εγγονή του Ρέα Ευσταθίου – Πέτσα. «Θυμάμαι όταν ήμουν μικρή στο σχολείο πόση περηφάνια ένιωθα όταν έλεγα, ο Αυγουστής είναι ο παππούς μου. Ο παππούς Αυγουστής, ο τεράστιος Αυγουστής…». Ήταν πάντα, όπως είπε, λιγομίλητος, διακριτικός, μοναχικός αλλά και ευγενικός και χαμογελαστός.
Αναφέρθηκε σε όσα τους εξιστορούσε τα οποία περιλήφθηκαν και στο βιβλίο του, «μας φαίνονταν όλα τόσο μακρινά και τόσο απίστευτα κι όμως ήταν όλα τόσο κοντά μας και τόσο αληθινά».
Στεφάνια κατέθεσαν εκ μέρους του Προέδρου της Δημοκρατίας η Πρόεδρος της Βουλής Αννίτα Δημητρίου, ο Υπουργός Εσωτερικών Νίκος Νουρής, ο Υπουργός Άμυνας Χαράλαμπος Πετρίδης, ο Υπουργός Παιδείας Πρόδρομος Προδρόμου, η Υπουργός Δικαιοσύνης Στέφη Δράκου, ο Επιτετραμένος της Ελλάδας Ιωάννης Μαλικούρτης, ο Αρχηγός Εθνικής Φρουράς Αντιστράτηγος Δημόκριτος Ζερβάκης, εκ μέρους του Αρχηγού Αστυνομίας ο Χριστόφορος Μαυρομμάτης, ο Πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου, , ο Πρόεδρος του ΕΛΑΜ Χρίστος Χρίστου και εκ μέρους της ΕΔΕΚ η Έλενα Λυμπουρή. Επίσης σύνδεσμοι και σωματεία της ΕΟΚΑ 1955 -59, οργανώσεις συγγενείς και φίλοι της οικογένειας.
Ο Αυγουστής τάφηκε στο αγαπημένο του Προδρόμι της Πάφου, όπου περνούσε, τα καλοκαίρια του.
Παρακολουθείστε το ρεπορτάζ-αφιέρωμα του ΑΝΤ1 στον «Ματρόζο» της ΕΟΚΑ
Ακολουθεί φωτορεπορτάζ από το ύστατο χαίρε (Mattpress):
