Συγκλονισμένη αλλά και εντυπωσιασμένη επέστρεψε από την Ουκρανία η ευρωπαία Επίτροπος για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων Στέλλα Κυριακίδου. Η μετάβασή της στη χώρα που βομβαρδίζεται καθημερινά από τον ρωσικό στρατό, με θύματα ανυποψίαστους πολίτες και παιδιά, ήταν μια εμπειρία που δεν θα ξεχάσει. Μοιράζεται στο ant1live όσα συγκλονιστικά αντίκρισε κατά την επίσκεψή της: Τη θλίψη στα μάτια των ανθρώπων που όμως δεν έδειχνε παραίτηση, τον πόνο στην προσπάθεια τους να συμβιβαστούν με το νέο τους εαυτό και να διαχειριστούν μη αναστρέψιμες καταστάσεις αλλά και την αξιοπρέπεια με την οποία αντιμετωπίζουν όσα ακραία βιώνουν. Καταστάσεις που η ίδια αξιολογεί όχι μόνο ως αρμόδια ευρωπαία επίτροπος αλλά και ως επαγγελματίας κλινική ψυχολόγος. Εικόνες και βιώματα που της θύμισαν όσα η ιδιαίτερή της πατρίδα βίωσε από την τουρκική εισβολή του 1974.
-Κυρία Κυριακίδου, τι είδατε στη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψης σας στην Ουκρανία;
-Είδα ένα λαό αποφασισμένο, που δεν τα βάζει κάτω και που αντιστέκεται με όλες του τις δυνάμεις. Παρ’ όλο τον πόνο και παρά τις αμέτρητες απώλειες. Θαύμασα το θάρρος, τον ηρωισμό, τη στωικότητα και την ισχυρή τους πίστη και αφοσίωση στην υπεράσπιση της χώρας τους, με κάθε τρόπο. Ενάντια σε όλες τις πιθανότητες και σε τρομερά αντίξοες συνθήκες. Οι άνθρωποι της Ουκρανίας, θέλουν μόνο να ζήσουν ειρηνικά, σε μια λειτουργική δημοκρατία, που να είναι μέρος της Ευρώπης. Αυτή είναι η επιθυμία τους και εμείς θα τους στηρίξουμε.
Στα μάτια των ανθρώπων αυτών δεν είδα τον φόβο. Είδα αποφασιστικότητα. Η θλίψη στα μάτια τους δεν έδειχνε παραίτηση.
-Τι ήταν αυτό που σας έκανε περισσότερο εντύπωση από όσα αντικρύσατε κατά την επίσκεψή σας;
-Οι αντοχές και η στωικότητα των επαγγελματιών υγείας και των ασθενών, ή των άμαχων τραυματιών, ήταν πραγματικά ένα συγκλονιστικό συναίσθημα για μένα.
-Δεν φοβηθήκατε ενόσω βρισκόσασταν εκεί και η Ρωσία συνέχιζε να βομβαρδίζει, αμάχους μάλιστα, όπως μετέδιδαν την ίδια ημέρα τα διεθνή πρακτορεία;
-Την προηγούμενη μέρα της επίσκεψης μας, όπως όλοι είδαμε η πόλη Βινίτσια, η οποία βρίσκεται μακριά από τα μέτωπα του πολέμου, δέχθηκε πυραυλική επίθεση, το πρωί, όταν οι δρόμοι ήταν γεμάτοι από άμαχους πολίτες, με μικρά παιδιά. Τη μέρα αυτή, 14/7 έχασαν τη ζωή τους 20 ενήλικες και τρία παιδιά. Ανάμεσα τους η 4χρονη Λίζα Ντμιτρίεβα, η οποία θεωρείται πια σύμβολο της βαρβαρότητας στην πόλη Βινίτσια. Η μητέρα της βρέθηκε στην εντατική ακρωτηριασμένη. Η κηδεία της μικρής Λίζα, έγινε την επόμενη μέρα εν αγνοία της μητέρας της.
Σε μας είχαν δοθεί σαφείς οδηγίες, ότι σε περίπτωση που ηχούσαν οι σειρήνες για τυχόν επιθέσεις θα μεταφερόμασταν αμέσως στο πιο κοντινό καταφύγιο και θα παραμέναμε εκεί, για όσο χρειαζόταν. Ο φόβος, ή η ανησυχία είναι εντελώς φυσιολογικά συναισθήματα, όταν πρόκειται να βρεθείς σε μια χώρα η οποία βρίσκεται καθημερινά υπό επίθεση και μάλιστα, σε σημεία τα οποία θεωρούνται “μακρινά” από τις περιοχές συγκρούσεων. Θα σας έλεγα όμως ότι η όποια ανησυχία υπήρχε, περισσότερο αφορούσε το διάστημα πριν από την επίσκεψη μας. Όταν βρεθείς εκεί, ανάμεσα σε όλο αυτό τον κόσμο, που ζει καθημερινά κάτω από αυτές τις τραγικές συνθήκες και διαπιστώνεις, βλέπεις με τα μάτια σου την αποφασιστικότητα τους να ανταπεξέλθουν, να επιβιώσουν, να σώσουν ότι έχει μείνει από τη ζωή και την καθημερινότητα τους, δεν μπορείς παρά να ταυτιστείς μαζί τους. Και στα μάτια των ανθρώπων αυτών δεν είδα τον φόβο. Είδα ακριβώς αυτή την αποφασιστικότητα.
-Ήταν εύκολη διαδικασία να επισκεφθείτε τη χώρα;
-Οι δυσκολίες ήταν περισσότερο τεχνικής φύσεως και προσπεράστηκαν με τη βοήθεια και τη συνεργασία της Ουκρανικής κυβέρνησης, του Υπουργείου Υγείας και του Υπουργού κ. Βίκτορ Λιάσκο, με τον οποίο βρισκόμαστε σε στενή επαφή και συνεργασία όλους αυτούς του μήνες. Για αυτούς η βοήθεια της Ευρωπαϊκής οικογένειας σημαίνει πολλά. Βασίζονται σε αυτήν και πρέπει να σας πω ότι δείχνουν την ευγνωμοσύνη τους με κάθε ευκαιρία.
Το στρες που προκαλείται στις γυναίκες που κυοφορούν λόγω του πολέμου, τόσο από τις εμπόλεμες περιοχές της Ουκρανίας όσο και από άλλες όμως που δεν έχουν δεχθεί σοβαρές επιθέσεις, οδήγησε σε αυξημένο αριθμό πρόωρων γεννήσεων καθώς και σε επιπλοκές στον τοκετό.
-Τι σας έμεινε από την επίσκεψη στα νοσοκομεία και ιδρύματα της Ουκρανίας;
-Η αξιοπρέπεια των ανθρώπων. Η θλίψη στα μάτια τους, που όμως δεν έδειχνε παραίτηση. Η λύπη για την ανατροπή της ζωής και της καθημερινότητας που είχαν. Ο πόνος στην προσπάθεια να συμβιβαστούν με το νέο τους εαυτό, που αφορούσε σε πολλές των περιπτώσεων μη αναστρέψιμες καταστάσεις. Άνθρωποι που κτυπήθηκαν ενόσω βρίσκονταν μέσα στο σπίτι τους. Ή που έπεσαν πάνω σε νάρκες. Ή που τραυματίστηκαν στο δρόμο καθώς περπατούσαν.
-Τι θα θυμάστε περισσότερο από την επαφή που είχατε με τους πολίτες της Ουκρανίας;
-Στο Πολυδύναμο Κλινικό Νοσοκομείο Εντατικής Θεραπείας και Επείγουσας Ιατρικής Περίθαλψης (κέντρο αποκατάστασης) μπόρεσα να επισκεφθώ θαλάμους με άμαχους, θύματα ενός παράλογου πολέμου. Γυναίκες ηλικιωμένες, ή νέοι άνθρωποι, που έμειναν παραπληγικοί ή έχασαν μέρη του σώματός τους. Άνθρωποι που αποτελούν έμπνευση για το θάρρος, την αντοχή, την καρτερικότητα και την αξιοπρέπειά τους.
Γνωρίζω ότι ο πόλεμος προκαλεί μεγάλη ψυχολογική πίεση στους ανθρώπους. Για το λόγο αυτό έχουμε κινητοποιήσει κονδύλια από το πρόγραμμα EU4Health για την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης σε όσους έχουν φύγει από την Ουκρανία και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε.
-Σε ποια κατάσταση βρίσκεται το σύστημα υγείας της χώρας;
-Ο ρωσικός πόλεμος στην Ουκρανία προκαλεί αδιανόητη σωματική και ψυχική ταλαιπωρία σε εκατομμύρια ανθρώπους και ασκεί τεράστια πίεση σε ένα σοβαρά καταβεβλημένο σύστημα δημόσιας υγείας. Έχει υπολογιστεί ότι 12,1 εκ. άνθρωποι αναζήτησαν υγειονομική βοήθεια από τις αρχές Μαρτίου έως τώρα.
-Κάτω από ποιες συνθήκες εργάζονται οι επαγγελματίες υγείας για να περιθάλψουν τα θύματα της ρωσικής εισβολής;
-Αυτό που είδα στις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης που επισκέφθηκα ήταν πραγματικά πρωτόγνωρο. Η δέσμευση και η αυτοθυσία όλου του προσωπικού. Η αλληλεγγύη και το αξιοθαύμαστο πνεύμα όλων των πολιτών και των ασθενών να αντιστέκονται στην επίθεση και να προστατεύουν τη χώρα τους.
Σκεφτείτε ότι όλα τα συστήματα υγείας όλων των χωρών έχουν δεχθεί τα τελευταία δυο χρόνια απίστευτη πίεση λόγω της Πανδημίας. Πόσο δε μάλλον, που οι άνθρωποι αυτοί ταυτόχρονα τώρα έχουν να αντιμετωπίσουν και τα θύματα της εισβολής. Και ας μην παραβλέπουμε και όλες τις άλλες ασθένειες ή τους χρόνια ασθενείς, οι οποίοι έχουν βρεθεί σε ακόμη πιο δυσχερή κατάσταση. Ασθένειες όπως ο καρκίνος, ο HIV, οι καρδιοπάθειες και τόσες άλλες ασθένειες δεν έχουν εξαλειφθεί επειδή υπάρχουν τα θύματα του πολέμου ή οι επείγουσες καταστάσεις που πρέπει να αντιμετωπισθούν.
Όταν επισκέφθηκα το Περιφερειακό Νοσοκομείο Νεογνών ξεναγήθηκα στους διάφορους θαλάμους του και μίλησα με μητέρες και μέλη του προσωπικού. Πληροφορήθηκα ότι πολλές εκτοπισμένες εγκυμονούσες είχαν μεταφερθεί εκεί από τότε που άρχισε η ρωσική εισβολή. Το στρες που προκαλείται στις γυναίκες που κυοφορούν λόγω του πολέμου, τόσο από τις εμπόλεμες περιοχές της Ουκρανίας όσο και από άλλες όμως που δεν έχουν δεχθεί σοβαρές επιθέσεις, οδήγησε σε αυξημένο αριθμό πρόωρων γεννήσεων καθώς και σε επιπλοκές στον τοκετό.
Μέσω του του μηχανισμού αλληλεγγύης της ΕΕ έχουμε μέχρι στιγμής μεταφέρει περισσότερους από 800 ασθενείς, μαζί με τις οικογένειες τους, σε ιατρικά κέντρα της Ευρώπης.
- Πόσο σημαντική είναι η συμφωνία που υπογράψατε με τον υπουργό Υγείας της Ουκρανίας για ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα EU4Health;
-Κάναμε ένα ακόμη ιστορικό βήμα για την εμβάθυνση της εταιρικής σχέσης μεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας, υπογράφοντας τη συμφωνία σύνδεσης για τη συμμετοχή της Ουκρανίας στο πρόγραμμα EU4Health. Αυτό επιτρέπει τη συμμετοχή της Ουκρανίας στη χρηματοδότηση της ΕΕ στον τομέα της υγείας. Με τη συμφωνία για το πρόγραμμα EU4Health που υπογράφηκε η Ουκρανία θα μπορέσει να επωφεληθεί γρήγορα από τη χρηματοδότηση της ΕΕ που σχετίζεται με την υγεία για την άμεση στήριξη του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και για τη στήριξη της ανοικοδόμησης των υγειονομικών εγκαταστάσεων μακροπρόθεσμα. Με τη συμφωνία θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι η Ουκρανία θα έχει πρόσβαση σε χρηματοδοτική στήριξη το συντομότερο δυνατό για να ανταποκριθεί στις άμεσες ανάγκες του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και να στηρίξει επίσης τη μακροπρόθεσμη ανοικοδόμηση.
Παράλληλα μέσω του του μηχανισμού αλληλεγγύης της ΕΕ που έχει στηθεί, έχουμε μέχρι στιγμής μεταφέρει περισσότερους από 800 ασθενείς, μαζί με τις οικογένειες τους, σε ιατρικά κέντρα της Ευρώπης, τα οποία παρέχουν εξιδεικευμένη βοήθεια και θεραπείες. Τώρα βρισκόμαστε στη διαδικασία δημιουργίας τριών ιατρικών κόμβων σε γειτονικές χώρες, ώστε να μπορούμε να μεταφέρουμε περισσότερους ασθενείς.
Μια άλλη σημαντική πρωτοβουλία που έχουμε ως Επιτροπή αναλάβει είναι του τομέα της ψυχικής υγείας των προσφύγων. Γνωρίζω ότι ο πόλεμος προκαλεί μεγάλη ψυχολογική πίεση στους ανθρώπους. Για το λόγο αυτό έχουμε κινητοποιήσει κονδύλια από το πρόγραμμα EU4Health για την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης σε όσους έχουν φύγει από την Ουκρανία και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε.
-Σας θύμισε η κατάσταση που είδατε στην Ουκρανία την κατάσταση στην Κύπρο το 1974;
-Ο ηρωισμός του Oυκρανικού λαού αποτελεί έμπνευση για όλους μας. Συγκινήθηκα και συγκλονίστηκα από τον πόνο και την ταλαιπωρία που είδα ως αποτέλεσμα της βάρβαρης και παράλογης ρωσικής εισβολής. Αυτό δεν βιώσαμε και εμείς το 74’; Συνεπώς ναι, δεν μπορεί παρά να κάνει κανείς τον παραλληλισμό αυτό.
